Kern van de wijziging is dat het ”nee, tenzij” ver­andert in “ja, tenzij”. Iemand is donor ,tenzij hij tijdens zijn leven heeft aangegeven dat niet te willen of dat zijn familie na zijn overlijden expliciet bezwaar maakt.

Een grote groep in de Kamer vindt dat te ver gaan. Hij stelt dat het een inbreuk is op de privacy van een patiënt om te beslissen over diens lichaam zonder dat hij daar uitdrukkelijk toestemming voor heeft gegeven. Dijkstra zegt in haar wetsvoorstel dat mensen die zich niet als bezwaarde hebben laten registreren impliciet toestemming hebben gegeven om hun organen na hun overlijden te mogen gebruiken.

Geen van de partijen die tegen het wetsvoorstel zijn, betwist dat mensenlevens kunnen worden verlengd doordat organen beschikbaar worden gesteld. Iedereen wenst ook dat het aantal organen omhooggaat. Er is immers een nijpend tekort. Dat weten bijvoorbeeld nierpatiënten heel goed. Sommigen moeten jaren wachten op een nieuwe nier; voor anderen komt die –menselijk gesproken– te laat. Dat Dijkstra dus zoekt naar een manier om meer organen beschikbaar te krijgen, is haar niet kwalijk te nemen.

Het punt waar het om draait is haar aanpak. Zij zal het nooit hardop zeggen, maar haar wetsvoorstel geurt naar dwang. Als je niet kunt of wilt kiezen, dan doet de overheid het wel voor je. Dat is toch wel merkwaardig voor een partij die het zelfbeschikkingsrecht van ieder mens hoog in het vaandel heeft.

Natuurlijk er is ook de beslissing van de familie nog. Die kan bezwaar maken. Maar die moet dat dan wel expliciet doen. Dat is een forse belasting van de nabestaanden. Dijkstra heeft gelijk dat dit nu ook het geval is. Maar het verschil is dat wanneer de familie, overmand door verdriet, niet expliciet toestemming geeft er ook niets gebeurt. Dat is straks precies andersom bij overledenen die tijdens hun leven geen keuze hebben gemaakt. Als de familie dan niet oplet, kunnen er dingen gebeuren die ze niet wil.

Het is niet de eerste keer dat D66 probeert de donorregistratie te wijzigen. Ook in 2012 diende het een initiatiefwetsvoorstel in. Dat kreeg toen geen meerderheid. De bezwaren van toen gelden voor veel fracties ook nu nog.

Maar er is wel een verschuiving. Verschillende fracties hebben voor de stemming van vandaag de ruimte geboden dat elk Kamerlid een stem mag uitbrengen zonder gebonden te zijn aan het fractiestandpunt. Daardoor is het aantal nee-stemmen minder geworden. Iedereen weet dat vroeg of laat de plannen van Dijkstra gerealiseerd zullen worden.

Die ontwikkeling maakt duidelijk dat mensen die bezwaar hebben tegen orgaandonatie er goed aan doen kenbaar te maken geen donor te willen zijn. Niemand moet het willen om die beslissing aan de familie te laten.