Het aantal kerken dat meedoet is in tien jaar gegroeid van vijf naar vijftien, meldt Van Wijngaarden niet zonder trots. „En het ziet ernaar uit dat het er nog meer worden.”

Het oud-kerkenraadslid van de protestantse gemeente Kloetinge vindt de zomeropenstelling van de Bevelandse kerken „mooi en nuttig.” Kerkenpad mikt op toeristen én mensen uit de streek, kerkelijk of niet-kerkelijk. „Het is altijd aardig om te zien hoezeer mensen die nog nooit een kerk hebben bezocht, verrast worden door het kerkinterieur”, vertelt Van Wijngaarden. „De gesprekken die ik in de Geerteskerk in mijn woonplaats Kloetinge voerde, leverden soms verrassende gezichtspunten op, vooral de gesprekken met mensen bij wie het geloof wat weggezakt is.”

Kerkenpad is meer dan louter het openstellen van een kerkgebouw voor bezichtiging. „We willen mensen kennis laten maken met het geloof, maar hun ook onderweg een rustpunt bieden, een plek waar ze zich kunnen bezinnen en inspiratie opdoen.”

Van Wijngaarden coördineert Kerkenpad en verzorgt de publiciteit voor de werkgroep Kerk open, die elk voorjaar de noodzakelijke voorbereidingen treft. Dit jaar doen twaalf protestantse, twee rooms-katholieke en een koptisch-orthodoxe kerk mee.

Bruidslaantje

Het is zaterdag en in de acht eeuwen oude Geerteskerk zijn de klanken van een orgelconcert net verstomd. Voor een klein dorp als Kloetinge is de kerk enorm. Al even indrukwekkend zijn de majestueuze oude bomen in de tuin rond het bedehuis: een treures, vleugelnoot en rode beuk. Een pad, dat als een arcade wordt overhuifd door leilinden en dat iedereen in het dorp het bruidslaantje noemt, leidt de bezoeker naar de kruiskerk.

De oorspronkelijke, dertiende-eeuwse kerk was veel kleiner. Deze is als noorderkoor opgegaan in het huidige kerkgebouw. Sinds circa 1300 heeft dit gedeelte een zogenoemde ziende kap, een houten gewelf zonder dakbeschot. Wie goed kijkt, ziet de nok van de zoldering.

Een raampartij in het noorderkoor is opgebouwd uit een groot rond venster, met vier kleinere ronde ramen eromheen. „Niemand weet wat hiervan de symboliek is; het grote venster zou Jezus Christus verbeelden, de vier kleine de evangelisten of de vier windstreken”, vertelt Van Wijngaarden.

De Geerteskerk is een kerk van allure in een dorp met 3500 inwoners. Elke zondag bezoeken 100 tot 150 mensen de dienst. De kerk heeft een stiltehoek waar bezoekers zich voor bezinning of gebed kunnen terugtrekken.

Zes apostelbeelden, hoog in het gebouw, overleefden de Beeldenstorm en in de nok van het hoofdkoor is het Lam Gods te zien. Daar stond vóór de Reformatie het hoofdaltaar. Boven in de boog die koor van schip scheidt, hangt nog de metalen ring waaraan in prereformatorische tijden een kruisbeeld hing.

Abt

Zo’n ring hangt ook in de veel kleinere Johannes de Doperkerk in het 500 zielen tellende ’s-Heer Abtskerke. Voormalig ouderling-kerkrentmeester Bart van Hasselt is daar contactpersoon voor mensen en instanties die de kerk van ’s-Heer Abtskerke willen huren voor bijvoorbeeld een trouwerij of expositie. „De abt van het klooster in Middelburg stichtte deze kerk in de vroege middeleeuwen”, vertelt Van Hasselt. „Ooit stond de toren, die tegenwoordig iets overhelt, los van het koor. Het schip werd later gebouwd.”

Ex-ouderling Addie Nijsse en ex-diaken Yt Harinck wijzen naar de gemetselde kerkwand. In die muur zijn klankpotten gemetseld. Van die kogelvormige aardewerken kruiken is alleen de open kant te zien. De potten dienen om het gesproken en gezongen woord te versterken, waardoor de monumentale kerk in ’s-Heer Abtskerke een uitmuntende akoestiek heeft. „Zó goed, dat de Zeeuwse Koorschool hier ooit een jubileum-cd opnam”, weet Nijsse.

De protestantse gemeente van ’s-Heer Abtskerke heeft haar kerk ook ter beschikking gesteld aan de Roemeens-orthodoxe gemeente. Van Hasselt: „Aansluitend op onze zondagsdienst mogen zij om de week van de kerk gebruikmaken voor hun eigen eredienst. Hun priester komt dan speciaal uit Vlaanderen hier naartoe. Er nemen elke keer zo’n vijftien mensen uit Zeeland en daarbuiten aan de dienst deel.”

Stoomtrein

Net als ’s-Heer Abtskerke ligt Hoedekenskerke in de idyllische Zak van Zuid-Beveland, die rijk is aan kleine polders en binnendijken. Het dorp aan de Westerschelde telt 800 inwoners en wekelijks bezoeken zo’n veertig mensen de dienst in de protestantse Sint-Joriskerk. Kerkenraadsvoorzitter Peter Wattel van de plaatselijke protestantse gemeente De Ark legt uit dat de kerk van Hoedekenskerke voor de diensten aansluiting zoekt bij een roulatiesysteem dat de Johannes de Doperkerk en de protestantse Mariakerk in Nisse toepassen. De laatste twee houden al om de week een gezamenlijke, voor beide gemeenten bestemde dienst in een van die twee kerken; vanaf januari wil De Ark hierbij aanhaken. Daardoor zal straks nog maar zo’n dertig zondagen per jaar een dienst in de kerk van Hoedekenskerke plaatsvinden.

Tijdens Kerkenpad heeft de kleine, sfeervolle en intieme Sint-Joriskerk over belangstelling niet te klagen. Wattel vertelt dat er vaak wel enkele tientallen mensen langskomen – ook tijdens de recente fietsvierdaagse bijvoorbeeld. Het vijftiende-eeuwse kerkje ontvangt dikwijls reizigers van de historische stoomtrein Goes-Borssele, die Hoedekenskerke als eindpunt heeft. Wattel: „Je ziet dan dat ze in één adem de museumwinkel, de molen en de kerk aandoen. Tijdens de Kerkenpadroute 2015 hadden we 508 bezoekers.”

In 1782 stortte de toren van de Sint-Joriskerk in en viel deze tegen het uit 1430 stammende koor. Met de stenen uit het puin werd de westgevel van het bedehuis dichtgemaakt. De in de stijl van de Scheldegotiek opgetrokken kerk heeft nu een dakruiter waarin zich de klok bevindt.

Wattel: „In 1944 is Hoedekenskerke vanuit Zeeuws-Vlaanderen beschoten. Dertig mensen, hele gezinnen soms, kwamen om. Van hen liggen er 21 hier bij de kerk begraven.”

Hoedekenskerke mag temeer trots zijn op zijn kerkje, omdat het een Properorgel uit 1900 heeft. Er bestaan nog maar een paar kerkorgels van deze orgelbouwer uit Kampen.

www.protestantszeeland.nl/10-jaar-kerkenpad-zuid-beveland