Zingen, eten, reizen en praten met een ”lichte Luther”
Luther heeft vele kanten: hij was een theologisch zwaargewicht en een fel polemist, maar aan tafel ontpopte hij zich ook als een grote eter en een gezellige prater. Een jaarprogramma voor kerkelijke gemeenten vraagt aandacht voor de „lichte Luther”.
Een amuse is een smaakvol aperitiefje voorafgaand aan de maaltijd, om de eetlust op te wekken. Het jaarprogramma ”Amuse. Zing, kijk, eet, praat en reis met Luther” wil op een vergelijkbare manier een voorproefje op het Luther- en Reformatiejaar 2017 bieden. Het idee werd ontwikkeld door de stichting Roos van Culemborg –die kunst, muziek en literatuur in kerk en samenleving wil stimuleren– in samenwerking met de Protestantse Kerk in Nederland (PKN).
Op zaterdag 17 september vindt in de Barbarakerk in Culemborg de presentatie van het programma plaats. Er klinken liederen van Luther, er worden lezingen gehouden over de „lichte Luther” en er vindt de presentatie van een expositie en een Lutherreis plaats. Ook is er een heuse ”Tischrede”, waarbij onder anderen ds. Karin van den Broeke (preses generale synode PKN), dichter René van Loenen, prof. dr. Heleen Zorgdrager (Protestantse Theologische Universiteit) en conservator Tanja Kootte (Museum Catharijneconvent) aan tafel gaan. Gespreksonderwerpen: ”Is geloven radicaal?” En: ”Wie plant anno 2017 welk appelboompje waar?”
In het nieuwste Liedboek staan dertien liederen van Luther. Zij vormen de basis voor het jaarprograma ”Amuse”, waarmee kerkelijke gemeenten iedere maand aan de slag kunnen. In een fleurig boekje zijn ze alle met toelichting afgedrukt. Voor de maand augustus staat ”Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort” op de rol. In oktober kunnen gemeenten in de liturgie Luthers ”Ein feste Burg” centraal stellen. Voor december staat het lied ”Vom Himmel hoch” geprogrammeerd.
Om dichter bij de inhoud van de liederen te komen, maakte kunstenares Jeltje Hoogenkamp bij elk van de dertien Lutherliederen „meditatieve schilderijen die de kordate kracht van Luthers taal overbrengen naar een bespiegelend niveau.”
Maar ook popmuziek kan helpen om het gedachtegoed van Luther te verbinden met nu, aldus de bedenkers van ”Amuse”. In een tip voor een gemeenteactiviteit heet het: „Luther houdt van kleurrijke taal. Ook zwart-witdenken is hem niet vreemd. Maar het gaat altijd over de relatie van mensen met God en elkaar. Deze thema’s komen ook aan de orde in de popmuziek. Bespreek een Lutherlied, haal er de thema’s uit die de groep herkent en zoek daar popmuziek bij. Nederlandstalige muziek leent zich daar goed voor: BLØF, De Dijk, Jeroen Zijlstra, Marco Borsato. Dat kan gebruikt worden in popmuziekdienst, jeugdkerk of YouTube-filmpje.”
En dan het eten. Er konden in huize Luther wel 35 tot 50 mensen aan tafel zitten: familie, knechten, studenten. ”Amuse” stimuleert om in de gemeente ook eens met een groep aan tafel te gaan. Een maaltijd op tafel zetten uit de tijd van Luther schijnt niet moeilijk te zijn. Iemand kan tot een Luther of Katharina benoemd worden, om het gesprek te leiden. „Inzet en vrolijkheid, variatie van tafelgenoten en onderwerpen, de vertrouwdheid van de kring boven privé-eten: het blijft fascineren”, aldus de handleiding. „Gewoon proberen.”
