Een koude, natte avond in Nes, het op een na grootste dorp van Ameland. In het centrum is het stil, de regen houdt iedereen binnen. Hoewel het winter is, zitten de restaurants aan de vooravond van de kerstvakantie vol met mensen. Vooral van het vasteland.

„Toeristen komen al lang niet meer alleen in de zomerperiode”, zegt Janke de Boer-Nagtegaal (69). „Het hele jaar door zijn er nu gasten op het eiland.”

Die gasten staan centraal voor de Amelanders. Ze zijn de belangrijkste bron van inkomsten, dus ze moeten het goed naar hun zin hebben op het eiland. Daarom worden er het hele jaar door activiteiten georganiseerd. Vooral door verenigingen. „Het is de plicht van Amelanders om het hier leefbaar en gezellig met elkaar te houden. Voor jezelf en voor de gasten”, zegt De Boer. „Als iedere Amelander de boot afhoudt als hij gevraagd wordt mee te helpen met organiseren, is er geen ambachtelijke dag of geen roggefeest meer mogelijk. Met als gevolg dat gasten liever naar een ander Waddeneiland gaan waar wel vertier is.”

Dorpsfeest

In november organiseerden de Amelanders bijvoorbeeld de Kunstmaand Ameland, in oktober was er een groot dorpsfeest in Buren. „Georganiseerd door vrijwilligers van de Vereniging Dorpsbelang Buren,”, vertelt Jankes dochter Gretha de Boer (47). „Wij wonen in Ballum, maar mijn man helpt gewoon mee bij het dorpsfeest in Buren. Iedere Amelander is erbij gebaat dat dergelijke activiteiten goed verlopen. Gevolg is wel dat wij bijna geen enkele avond thuis zijn. We zijn allebei lid van meerdere verenigingen en dus is er bijna altijd wel wat. Maar daar kiezen we zelf voor.”

Wie geen lid van een vereniging is, heeft het moeilijk op Ameland, stellen moeder en dochter De Boer. „Je moet jezelf een beetje geven. Meedoen met activiteiten, ‘s avonds naar de muziekvereniging of de biljartclub, om maar eens wat te noemen. Mensen hebben in de wat stillere winter­maanden toch behoefte aan contact. En even gauw op familie­bezoek als je van het vasteland afkomstig bent, is er niet bij. Dan is het van belang dat je goed contact hebt met de andere eilandbewoners”, aldus Janke.

Verenigingen zijn er genoeg op Ameland. In de gemeentegids staan er ruim vijftig vermeld. Zo zijn er alleen al zes zang­verenigingen: van Het Amelander Shantykoor tot De Amelander Juttersvrouwen. Het eiland telt drie biljartverenigingen, twee postduivenclubs en een juttersvereniging. Janke: „Die zorgt ervoor dat het strand schoon blijft.”

Burenplicht

Elk dorp heeft een ijsvereniging, een dorpsbelang- en een begrafenisvereniging. „Op Ameland was het de plicht om zorg te dragen voor de buren, en hen dus ook te begraven”, vertelt Janke. „Daar zaten allerlei regels aan vast, bijvoorbeeld dat de dragers geen vrijgezel mochten zijn. Daarom kwam het werk vaak op dezelfde mensen neer. Om het beter te verdelen, is toen per dorp een begrafenisvereniging opgericht. In geval van nood kunnen we een beroep doen op de vereniging van een ander dorp.”

Niet elke vereniging floreert. Het is voor sommige clubs lastig om de jeugd aan zich te binden. Daardoor vergrijst het ledenbestand. Lid worden van een sportvereniging lijkt voor de jeugd voor de hand te liggen, maar dat doet lang niet elke jongere. Bijvoorbeeld de Sportclub Nes/Buren krijgt daardoor met moeite voldoende badmintonners bij elkaar. „Er is sprake van pieken en dalen”, zeggen de dames De Boer. „Uiteindelijk zie je dat ook jongeren wel ergens lid van worden.”

Anders dan vroeger keren veel jonge Amelanders na hun studie weer terug naar het eiland. „Door het toerisme is hier werk genoeg. Het hele jaar door. Dat zorgt ervoor dat jongeren ook een toekomst op Ameland hebben. Daar zijn wij alleen maar blij mee natuurlijk”, aldus Gretha.

Vlieland

Jan Houter (72) uit Oost-Vlieland vindt net als de dames De Boer het verenigingsleven van groot belang op een Waddeneiland. Op de kleinere eilanden, zoals Vlieland en Schiermonnikoog, zijn de mensen nog meer op elkaar aangewezen dan op de grotere eilanden. „Als je van geen enkele vereniging lid bent, heb je het hier heel zwaar. Er zijn voor­beelden van mensen die hier in de zomer kwamen wonen, maar na één winter alweer vertrokken omdat ze niet tegen de eenzaamheid konden.”

Sociale betrokkenheid heeft volgens Houter meer voordelen dan alleen gezelligheid. „Als een alleenstaand iemand hier ziek is, staan de buren de volgende dag op de stoep.”

Hoe is het met het verenigingsleven in Nederland gesteld? Bloeit het nog zoals vroeger? Vandaag deel 3: het verenigings­leven op Ameland.

serie
De vereniging