De precieze datum waarop de kerk in Emst in 1866 in gebruik werd genomen, is onbekend. Daarom besloot de kerkenraad om op 18 maart een jubileumdienst te beleggen, een dag voordat het 150 jaar geleden was dat de eerste steen voor het godshuis werd gelegd.

In de jaren voor 1866 kwamen de plannen voor de bouw tot stand, vertelt gemeentelid Aart Zwerus, die lange tijd in de kerkenraad heeft gezeten en zich ter gelegenheid van het jubileum verdiepte in de geschiedenis van de kerk. „De gemeente hier is ontstaan vanuit Epe. Daar gaf men oorspronkelijk de voorkeur aan een tweede predikantsplaats, mogelijk omdat een zelfstandige gemeente zou betekenen dat de landerijen verdeeld zouden moeten worden. Toen de leden uit Emst bleven aandringen en er een legaat kwam van mej. Fincke veranderde dit standpunt en werd er actief meegewerkt om te komen tot een kerk in Emst. Er kwamen meer geldstromen binnen: een bijdrage van de provincie, van de gemeente, van het Sint-Antoniegilde –een protestantse weldadigheidsinstelling die haar rooms-katholieke naam behouden had– en van het fonds voor behoeftige kerken. Verder is er een schrijven van koning Willem III waarin onze gemeente een bijdrage van 400 gulden wordt toegezegd uit de rijkskas voor het salaris van de predikant.”

De gemeente begon met 300 leden. Nu zijn dat er zo’n 900, met een vaste kern van 400 kerkgangers iedere week. Veel hervormden in Emst rekenen zich tot de Gereformeerde Bond (GB) binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Zwerus werd onlangs voorgedragen als hoofdbestuurslid van de GB. „Noem ons alsjeblieft geen bondsgemeente. Zulke gemeenten bestaan niet. De Gereformeerde Bond heeft slechts als doel de gereformeerde waarheid te verbreiden en te verdedigen.”

Groots pakt de hervormde gemeente niet uit met haar jubileum. Zwerus: „De kerkscheuring van 2004 heeft ook hier haar sporen getrokken. Zo’n 60 leden verlieten onze gemeente. Dat geeft het jubileum een zwart randje. Inmiddels wordt er hier tegenover een nieuwe hersteld hervormde kerk gebouwd. Ik hoop dat het onze gezamenlijke missie wordt om kerkmuren in de toekomst weer af te breken.”

Een ander dieptepunt was de kerkbrand in 1930. De oorzaak ervan bleef onduidelijk. „Misschien lag het aan de stoven of ontstond er kortsluiting.” Het bedehuis moest herbouwd worden. „Binnen twee weken verrees er achter de kerk een noodgebouw met dezelfde afmetingen als de kerk. Op de fundamenten van de oude kerk kwam de nieuwe te staan. Een echte jarendertigkerk met 
een puntdak en hoge, smalle ramen.

Het duurde acht jaar tot de kerk weer over een orgel beschikte. De brand had het Van der Molenorgel uit 1910 verwoest. In 1938 bouwde de firma Reil uit Heerde een instrument dat in 1961 door dezelfde firma vervangen werd voor een nieuw exemplaar. Hierbij werden verschillende pijpen uit het oude orgel gebruikt.

De contacten met de dorpsgemeenschap zijn goed. Zwerus: „Met Kerst organiseerden we een kerstzang met de plaatselijke harmonievereniging. De eigenares van het dorpscafé las het kerstevangelie. Het ontroerde haar dat ze dat mocht doen.

We lopen als kerk zo snel met de borst vooruit. Ik kwam als ouderling eens bij iemand die zei: „Mij zie je niet meer in de kerk. We waren arm thuis en als kind kreeg ik klompen van de diaconie. Op de neuzen stond een grote D.” De kerk gaf deze man een stempel. Dan mis je je doel om mensen vrienden van de Heere Jezus te maken.”

Hervormde gemeente 
in Emst

Toen de hervormde kerk in Emst in 1866 gereed kwam, werd het gehucht Emst officieel een dorp, beter gezegd: een kerkdorp. Dat ontdekte Aart Zwerus toen hij onderzoek deed naar de plannen voor de bouw van de kerk.

De hervormde gemeente in Emst heeft op dit moment 931 leden: 382 belijdende leden, 415 doopleden en 134 geboorte­leden.

Predikant van de gemeente is ds. E. van den Noort, die hier in 2014 als proponent bevestigd werd.

De hervormden onderhouden contacten met een zuster­gemeente in het Roemeense Siniob. De eerste contacten met deze gemeente ontstonden in de periode dat ds. J. C. den Toom (1983-1991) in Emst stond.

>>kerkemst.nl