Maar naaktfoto’s naar elkaar sturen? En naaktfoto’s van klasgenootjes aan elkaar doorsturen? Dat is toch niet oké? Wat zijn eigenlijk de online risico’s van dit gedrag? En hoe ga je hier als ouders mee om?

In ”Sexy selfies” doet journaliste Maria Genova een boekje open over het online seksuele gedrag van kinderen en jongeren. Het is een heel openhartig boek, waar je als ouder of opvoeder van schrikt. Maar tegelijk groeit het besef: dit is de wereld waar onze jongeren in leven. Dit is waar zij mee te maken krijgen. Zijdelings of frontaal. En dan is inzetten op bewustwording ineens niet meer zo’n gek idee.

De cijfers liegen er niet om. Een kort overzichtje:

• Zo’n 60 procent van de jongeren heeft weleens een naaktfoto of een pikant tekstbericht ontvangen.

• En 25 procent van de ondervraagde scholieren heeft weleens een blootfoto of een naaktfilmpje gemaakt.

• Ruim 60 procent van de jongeren onder de zestien heeft weleens te maken gehad met grooming (digitaal kinderlokken).

• Een op de drie jongeren krijgt te maken met het verzoek naaktfoto’s of video’s te versturen.

Open

Jongeren zijn er open over: het sturen van naaktfoto’s naar elkaar (binnen een relatie) wordt vrij normaal gevonden. Doorsturen is niet normaal, daarover zijn ze het eens. Toch stuurt 75 procent een gekregen naaktfoto wél door. Er zit dus een groot gat tussen de theorie en de praktijk. De gangbare mening? Eigen schuld. Had je maar geen foto moeten maken… Terwijl ze het zelf dus ook doen.

De effecten van het doorsturen van een naaktfoto zijn dramatisch. Naast het feit dat je strafbaar bent als je überhaupt zo’n foto op je telefoon hebt staan (want als de afgebeelde persoon jonger dan 18 is, is dit kinderporno), zijn de slachtoffers vaak ten einde raad. Ze worden gepest, ze schamen zich, en ze durven niet naar volwassenen toe te gaan. „Het is toch mijn eigen schuld, ik durf nooit aan mijn ouders te vertellen dat ik die foto heb gemaakt. En wat als ik dan die foto aan mijn vader moet laten zien?”

In 2013 sprong een vijftienjarig meisje van een flat omdat een jongen een naaktfoto van haar op Twitter had gezet.

Er zijn ook een heleboel pedofielen die enorm blij worden van het internet. Op Habbohotel, op Facebook, via Wordfeud of WhatsApp: de mogelijkheden om onder een valse identiteit in gesprek te komen met kinderen en jongeren zijn legio.

De Nederlander Frank R. wist meer dan 300 slachtoffers te misleiden en te bewegen tot het plegen van seksuele handelingen voor de webcam. Met elf slachtoffers had hij ook daadwerkelijk seks.

Een 24-jarige Canadees deed zich voor als jong meisje en wist meer dan 2000 jongens tussen de 10 en de 16 jaar ertoe over te halen om voor de webcam seksuele handelingen te verrichten.

Een 41-jarige Amsterdammer verzamelde beeldmateriaal van 292 kinderen tussen de 9 en de 14 jaar oud. De kinderen perste hij vervolgens af.

De Nederlandse Ashley werd ruim twee jaar afgeperst door groomer Richard B. (Kinderen bedenken niet dat een persoon in het echt weleens heel iemand anders kan zijn. Ze bedenken niet dat het niet slim is om je geboortejaar in je gamenaam te gebruiken, de naam van je school te noemen of je e-mailadres (met achternaam) te geven.)

Tips

Genova sluit haar boek af met tips voor jongeren en ouders. Een selectie:

lLaat je niet onder druk zetten. Als iemand verliefd is op jou en vraagt om naaktfoto’s, durf dan ook nee te zeggen als je dat niet wilt, de liefde van de ander neemt daardoor echt niet af.

• De FBI geeft tieners een simpele tip: stuur geen foto’s van jezelf die je niet aan je oma zou durven laten zien.

• Vertel niet waar je op school zit of waar je woont. Bedenk dat iemand die je via internet kent, zich voor kan doen als iemand anders.

• Controleer als je een vriendschapsverzoek ontvangt wat voor vrienden diegene heeft. Wanneer een jongen of man alleen maar jonge meisjes als vriend heeft toegevoegd, dan is het maar de vraag waarom hij jou wil toevoegen. Ongeveer 7 procent van alle socialmediaprofielen is nep.

• Open nooit bestanden van mensen die je niet goed kent, want zo kun je een virus downloaden waarmee je computer overgenomen wordt.

• Word je afgeperst? Doe zo snel mogelijk aangifte bij de politie en betaal geen geld aan de afpersers.

• Plak een sticker op je webcam, of schuif er iets overheen als je hem niet gebruikt. Dan kan hij nooit zonder jouw medeweten aangezet worden (of is er in ieder geval niets te zien).

• Praat erover met een volwassene die je vertrouwt. Je ouders, je mentor, je trainer of je lievelingstante.

Voor ouders

• Praat met je kind over wat het online en via apps zoals WhatsApp en Snapchat meemaakt. Niet controlerend, maar geïnteresseerd. Bespreek het, zoals je ook andere dingen in het leven van je kind bespreekt. En vertel dat je kind altijd bij je terechtkan als er iets misgaat.

• Sein de school in als je merkt dat er naaktfoto’s circuleren.

• Spreek met je kinderen af dat ze hun telefoon of computer inleveren als ze gaan slapen.

Boekgegevens

Sexy Selfies, Maria Genova; uitg. Just Publishers, Meppel, 2015; ISBN 978 90 897 5930 6; 240 blz.; € 16,95.

Hulp nodig?

Helpwanted.nl is een website over online seksueel misbruik van kinderen en jongeren. Dit kan hier worden gemeld. Hier is ook informatie te vinden over wat het is, hoe je het kunt voorkomen en wat je kunt doen wanneer het je is overkomen. Ook ouders, docenten en andere opvoeders kunnen hier terecht.

Meldknop.nl is een initiatief van Veilig Internetten en wordt ondersteund door de politie. Hier kunnen kinderen en jongeren melding doen van grooming, sextortion, lastigvallen, misbruik en pesten.

Begrippen

Sexting – Sexting is een relatief nieuw begrip. Het is een combinatie van de woorden ”sex” en ”texting”. Sexting is het versturen van seksueel getinte foto’s of berichten via WhatsApp, sms, Facebook, Snapchat, Instagram en Twitter.

Sextortion – Als iemand wordt afgeperst met een seksueel getinte foto of video, wordt dat sextortion genoemd. Vaak wordt er gevraagd om geld, of om meer foto’s. De foto’s zijn niet altijd vrijwillig gestuurd, ze kunnen ook zijn gestolen via sociale media of door het overnemen van webcams.

Grooming – Grooming is de term die wordt gebruikt voor digitaal kinderlokken: het benaderen van kinderen voor seksueel contact. Grooming is in Nederland verboden, en minister Steur is bezig met een nieuw wetsvoorstel om het via internet met een kind over seks chatten én sextortion te verbieden.