Het Syrische leger wist afgelopen weekend de stad Palmyra te heroveren op IS, wat een gevoelige nederlaag betekende voor de terreurgroep. Tot ontzetting van de wereld had IS de historische stad in mei 2015 onder zijn controle gebracht. Toentertijd werd de verovering gezien als een belangrijk signaal dat de slagkracht van IS niet moet worden onderschat.

In hetzelfde weekend waarin IS Palmyra verloor, voerde de groep dodelijke zelfmoordaanslagen uit in de Iraakse stad Iskandariya. Het vormt een indicatie dat IS bezig is zijn strategie te wijzigen. Al-Qaida legde eerder dezelfde weg af: die groep verloor zijn veilige thuishaven Afghanistan, maar is nog altijd springlevend.

IS begon in 2006 als de Iraakse tak van al-Qaida, maar scheidde zich af en creëerde in Syrië en Irak een ‘staat’. Dit maakte de groep kwetsbaar, want een staat kan aangevallen worden. Algemeen werd aangenomen dat het verlies van zijn territorium het einde zou inluiden van IS. Maar dat hoeft zeker niet zo te zijn.

Al-Qaida heeft nooit veel gezien in de plannen van IS om een kalifaat te stichten. Dat het kalifaat in Syrië en Irak steeds meer terrein moet prijsgeven, lijkt het gelijk van al-Qaida te bewijzen. Dat zou ertoe kunnen leiden dat IS en al-Qaida weer naar elkaar toe zullen groeien. Uiteindelijk vormen ze tenslotte twee gezichten van dezelfde ideologie.

Enkele weken geleden werden er zowel in de Jemenitische stad Aden als in Ivoorkust aanslagen uitgevoerd. De eerste werd opgeëist door IS, de tweede door al-Qaida. Tactiek en uitvoering vertoonden grote overeenkomsten.

Sommige experts zijn daarom begonnen de term Binladisme te gebruiken om de ideologie van al-Qaida en IS te beschrijven, omdat beide bewegingen zichzelf als de erfgenamen van Osama bin Laden beschouwen.

Grote delen van de islamitische wereld worden geteisterd door slecht bestuur, corruptie en economische ineenstorting, die gepaard gaat met hoge jeugdwerkeloosheid. Deze factoren staan er garant voor dat het Binladisme zal blijven groeien. Dat verklaart bijvoorbeeld ook waarom er uit een land als Tunesië zo veel jongeren naar IS zijn vertrokken, terwijl dat land vanuit westers perspectief feitelijk het enige succesverhaal van de Arabische lente is.

Het valt niet te ontkennen dat ook veel jonge moslims in Europa een gemarginaliseerd bestaan leiden in wijken en regio’s waar werkeloosheid en uitzichtloosheid troef zijn. Het zijn factoren die een natuurlijke rekruteringsvijver vormen voor IS.

Het territorium van het IS-kalifaat in Syrië en Irak kan dus gedecimeerd worden, maar IS zal dan zijn statelijke pretenties laten varen, om weer zijn werkelijke terroristische gelaat te tonen. In die transitiefase lijken we ons nu te bevinden.