De Nederlandse burger wordt gevraagd een voor- of tegenstem uit te brengen ten aanzien van het associatieakkoord tussen de Europese Unie en Oekraïne. Dit akkoord is complex en telt honderden pagina’s. Daarbij is de geopolitieke situatie rond Oe­kraïne onvoorspelbaar. In de campagne wordt veel gespeculeerd, en tegenstrijdige geluiden maken het onoverzichtelijk voor de kiezer. SGP-jongeren roept op om dit associatieakkoord, ondanks vele bezwaren, te steunen.

In een representatieve democratie vertegenwoordigen politici hun kiezers, maar de praktijk is weerbarstig. Over grote thema’s als immigratie en de Europese Unie lopen de opvattingen van kiezers en politici nogal uiteen. Burgers klagen dat ze zich niet herkennen in het gevoerde beleid van Den Haag en Brussel.

Veel SGP’ers zijn tegen het houden van referenda. Door de Referendumwet (2015) is de mogelijkheid van een raadgevend referendum echter een realiteit. Dat biedt ook voordelen. Een referen­dum dwingt politici ertoe om hun keuzes te verdedigen ten overstaan van de kiezers, die immers de mogelijkheid hebben om hen via een referendum te corrigeren.

Het feit dat dit referendum over een complex onderwerp gaat, betekent niet dat we dan maar beter thuis kunnen blijven. Burgers moeten zich goed informeren en zo goed mogelijk een keuze maken. Ook tijdens ‘gewone’ verkiezingen gaat het over moeilijke thema’s en stemmen veel burgers toch. Het is een burgerplicht om altijd, dus ook 6 april, goed geïnformeerd te stemmen.

Mensenrechten

De EU heeft met veel landen een associatieakkoord waarin vergaande politieke en economische samenwerking geregeld wordt. De overeenkomst met Oe­kraïne voorziet onder meer in de ver­gemakkelijking van handels­verkeer. Zo ontstaan er voor het bedrijfsleven nieuwe mogelijk­heden. Dit betekent voor Oekraïne een vooruitzicht op economische groei. Dat heeft het land hard nodig.

Doorgaans raakt zo’n verdrag ook aan de rechtsstaat en mensen­rechten. Zo worden in dit akkoord enkele passages gewijd aan mensen­rechten. Alertheid is dan geboden. Wil Brussel –om eens wat te noemen– Oekraïne dwingen om het homohuwelijk in te voeren? Er bestaan geen garanties dat dit onderwerp in de toekomst nooit aan de orde zal komen. Maar in het akkoord, of in alle communiqués van de EU en Oekraïne over het akkoord, wordt hierover niet gesproken. En laten we eerlijk zijn, aandacht voor mensenrechten en goed bestuur is in Oekraïne geen overbodige luxe.

Bezwaren

Is er niets tegen het akkoord in te brengen? Jawel. Er worden in het debat veel tegenargumenten aangedragen. Die zijn vaak niet geheel onjuist, maar behoeven wel nuance. Allereerst is er het gevaar dat Oekraïne de EU wordt binnengesleept. Het akkoord zou hiervoor misbruikt kunnen worden, maar biedt inhoudelijk geen enkel aanknopingspunt voor dit scenario.

Ook zet het sluiten van het akkoord de verhoudingen met Rusland nog verder op scherp. Moskou heeft nog altijd het herstel van de voormalige communistische Sovjetrepubliek als ideaal. Toch moeten Europese landen kunnen samenwerken met landen, zoals Oekraïne, die zelf aangeven daar behoefte aan te hebben. Begrip voor het Russische standpunt is natuurlijk gewenst, maar het kan nooit onze enige richtlijn zijn. Dit associatie­akkoord is ook geen inlijving van Oekraïne door de EU, maar laat Oekraïne de ruimte.

De positie van Oekraïne is verre van ideaal om er een goed akkoord mee te sluiten. Zo wordt Oekraïne gegijzeld door corruptie. Het land is volgens Transparancy International corrupter dan Griekenland en veel Afrikaanse landen. Het akkoord bevat noodzakelijkerwijs een reeks harde afspraken en voorwaarden waardoor dit immense probleem aangepakt wordt. De bevordering van goed bestuur is nodig voor Oekra­ïne om überhaupt de huidige malaise te ontstijgen, en dit akkoord biedt hiervoor perspectief.

Tot slot kan het aantrekkelijk zijn om tegen dit verdrag te stemmen als kritische stem tegen de Europese Unie. Het idee dat men in Brussel een slechte dag zou hebben als het Nederlandse volk nee zegt, zou je potlood bijna die kant op duwen. Dit past echter niet bij een integere houding, waarbij we per onderwerp een gewetensvolle afweging proberen te maken. Dit verdrag is te serieus om onze afkeer van Brussel te botvieren, omdat het perspectief biedt voor Oekraïne en de EU.

Er is genoeg reden om, ondanks bezwaren, toch vóór dit associatieakkoord te stemmen.

De auteurs zijn respectievelijk bestuurslid politiek en internationaal secretaris van SGP-jongeren.