In de aanloop naar het referendum op 6 april over het associatieverdrag tussen Europa en Oekraïne lijken de stellingen ingenomen. Ook in een groot deel van rechts-christelijk Nederland. Daar lijkt de nee-stem populair. Om dezelfde redenen waarom ook Jan Roos en zijn maten tegen zijn: de EU heeft al veel te veel macht. Bovendien, wat moeten we met zo’n corrupte land er (half) bij? Ook de angst voor nog meer vluchtelingen voor het geval we Poetin kwaad zouden maken, speelt bij veel mensen mee.

Eén punt wordt hierbij opmerkelijk genoeg vergeten. Het betreft de positie van protestants-christelijke groepen zoals de baptisten in Oekraïne en het belang van godsdienstvrijheid. Vóór de val van de Sovjet-Unie, toen orthodox Nederland massaal meeleefde met (vooral de niet-geregistreerde) baptisten, werden deze groepen nog onderdrukt. Na 1991 konden ze hun geloof in vrijheid belijden. Reden voor grote dankbaarheid.

Keerzijde van de medaille was dat de belangstelling voor hun wel en wee gaandeweg terugliep. Maar goed, ze hadden de hulp uit Nederland op een aantal terreinen ook minder hard nodig.

Vijandigheid

Helaas is het tij aan het keren. Oekraïense organisaties met contacten in westerse landen, waaronder ook protestantse groeperingen, worden steeds minder getolereerd. Vooral in de Russische Federatie. Wie zich niet rustig genoeg houdt, krijgt al snel het etiket van ”westerse agent” opgeplakt. Waarna de bewegingsvrijheid op alle mogelijke manieren wordt beperkt.

Het voelbaarst is de vijandigheid tegenover ‘niet-Russische’ groepen in de door Moskou bezette gebieden in Oost-Oekraïne en op de Krim. Daar –naar Moskous gevoel aan de frontlinie– gaat het op het scherp van de snede.

Vooral baptisten, maar ook andere gelovigen die niet behoren tot de Russisch-Orthodoxe Kerk, worden er gepest, mishandeld en verjaagd. Kerken worden belaagd en soms geconfisqueerd door pro-Russische rebellen, zo komt naar voren uit persoonlijke contacten met Oekraïense christenen. Mediaberichten erover zijn schaars.

De slachtoffers van dit nationalistische, antiwesterse geweld vluchten veelal naar de vrije delen van Oekraïne, omdat ze zich daar veilig weten en kunnen rekenen op opvang door geloofsgenoten. In tegenstelling tot Rusland blijft Oekraïne wel de vrijheid van godsdienst respecteren. Dat is een groot goed.

Grote politiek

Waarom is er tot nog toe niet meer hierover gezegd? Daar zijn diverse redenen voor te noemen. De discussie rond het associatieverdrag lijkt beperkt te blijven tot het economische belang. Dat is ook het kernpunt. Daarnaast wordt de discussie al snel in het veld van de grote politiek getrokken. Dan gaat het over de hoge heren en dames in Brussel en andere Europese hoofdsteden, die iets over onze hoofden heen en vaak zonder ons besluiten. Dat leidt af van de vraag wat het associatieverdrag kan betekenen voor christenen in Oekraïne.

En waarom hebben de christelijke hulporganisaties er dan niets over gezegd? Zij zitten in een moeilijk parket. Vaak zijn ze in zowel Oekraïne als Rusland actief, en dat willen ze graag zo houden. Als ze zich uitspreken, verkleinen ze hun speelruimte in Rusland. Waarom er tot nog toe zo weinig over is gemeld, is een vraag die christenen ook zichzelf moeten stellen.

Weglopen

Wij hopen dat degenen die neigen naar een nee-stem zich nog een keer zullen beraden. Het is gemakkelijk om je af te zetten tegen het spel van de grote machthebbers in Brussel, om nee te zeggen tegen nog meer Europa, om je af te keren van een zwak land vol problemen en met nog veel te veel corruptie. Met een nee houd je alles dicht bij huis. Het is echter ook weglopen voor een zekere verantwoordelijkheid.

Met een ja-stem kiezen we in directe zin voor meer handel met Oekraïne, versterking van de economie daar, en meer ontwikkelingskansen voor de Oekraïeners in hun eigen land. Indirect steunen we echter ook het nog zwakke democratische systeem en daarmee tevens de vrijheid van godsdienst in Oekraïne.

In Moskou zouden ze heel blij zijn met een nee, ook als zo’n stem komt van een orthodoxe protestant. Het zou echter jammer zijn en ook wel onthutsend als geloofsverwanten in Oekraïne de dupe worden van rekeningen die we eerst met anderen hebben te vereffenen of van onze afkeer van Europa. Dus: stem meelevend, stem ja!

De auteurs zijn betrokken bij actiecomité Wel Peil (zie welpeil.nl).