”Hoor en wederhoor. De klassieke keuze van Paul Witteman”
Uitgeverij: Balans, Amsterdam, 2003
ISBN 90 5018623 8
Pagina’s: 176
Prijs: € 13,50. De titel ruikt naar juristerij. ”Hoor en wederhoor” slaat echter op het meermalen beluisteren van favoriete muziekstukken door Paul Witteman, die vooral bekendheid kreeg als tv-presentator. Hij werkt mee aan enkele veelbekeken actualiteitenprogramma’s. Een van zijn bekendste wapenfeiten was het interview dat hij een paar jaar geleden had met prins Willem-Alexander.

Zijn journalistieke achtergrond heeft Witteman ongetwijfeld mede geïnspireerd tot het schrijven van een boekje over zijn grote passie: klassieke muziek.

Dat laatste is niet zo verwonderlijk als je, de inleiding lezend, ontdekt dat hij uit een gezin afkomstig is waarin muziek tot de eerste levensbehoeften hoorde, net als eten en drinken. Dat laatste deed Paul voornamelijk zittend onder de piano terwijl zijn oudere broers quatre-mains speelden. Erg enthousiast over zijn ouderlijk huis toont hij zich overigens niet: „De chemie in het gezin was dus vooral van muzikale aard”, zo stelt hij nuchter vast na vermeld te hebben dat zijn moeder pianolerares was. Zij was afkomstig uit de bekende Haarlemse familie Andriessen.

Hij begint met op te merken dat hij geen enkele muziekwetenschappelijke pretentie heeft met zijn stukjes. Zo dek je jezelf in tegen de mensen uit het vak die altijd wat te zeuren hebben. En dat vak was voor hem niet weggelegd: gebrek aan talent.

Witteman beschikt wel over schrijftalent. Hij is wat we noemen een snelle jongen. Zijn kracht ligt vooral in zijn beknoptheid. Zonder in telegramstijl te vervallen weet hij, soms in enkele woorden, de essentie van zijn beweringen neer te zetten. Beknopt maar met humor. Zo betitelt hij de vrouwen die door Debussy op slordige wijze zijn verlaten als „exgenotes” en op bladzijde 117 heeft hij het over het geloof van Rachmaninov dat we tegenwoordig ”ietsisme” zouden noemen.

Over hoe dat laatste bij Witteman zit, worden we in het boek niet veel wijzer. Maar dat hij van het degelijk Haarlemse rooms-katholieke milieu niet veel heeft overgehouden, laat hij tussen de regels door wel merken. Nietsisme?

Het boekje bestaat uit ruim vijftig korte stukjes over componisten en hun muziek die op de schrijver indruk hebben gemaakt. Niet het Classic-FM-repertoire maar liever het wat minder bekende kwaliteitswerk krijgt zijn aandacht en dat maakt het boekje juist interessant. Zijn keuzes hebben vaak een persoonlijke motivatie en dat geeft ons dan ook wat zicht op de mens achter de schrijver. Zo berust zijn bewondering voor Frans Brüggen als dirigent vooral op een langdurig radio-interview dat hij ooit met hem had. Zijn liefde voor het strijkkwartet zit hem in de mogelijkheid van de componist om daar beknopt zijn „intieme gedachten” weer te geven.

De inhoud bevat weinig onzin. Dat hij iemand als Volkov citeert in verband met Sjostakovitsj, vergeven we hem graag. Dat de componist John Cage tot opperhoofd van de minimalisten wordt verheven, is wat kras. Bij mijn weten heeft Cage nooit iets in de minimale stijl geschreven.

Een aantal van Wittemans favorieten is op cd bij het boek gevoegd.