Schoolleiders doen ertoe! Op een school die goed geleid wordt, is het prettig werken. De kwaliteit van het onderwijs hangt mede samen met de kwaliteit van de schoolleiding. Ook heeft de schoolleider veel invloed op de identiteit en de cultuur van een school. De VGS en Driestar educatief maken zich echter in toenemende mate zorgen over het gebrek aan schoolleiders op basisscholen. Vacatures kunnen maar moeilijk worden gevuld.

Het vinden van een nieuwe directeur is op veel scholen een langdurig en moeizaam proces. Ook constateren we dat er te vaak directeuren uitvallen. De afgelopen jaren zijn verschillende directeuren, al dan niet gedwongen, vertrokken.

Als organisaties die het reformatorisch onderwijs dienen, trekken we ons dit aan. Het raakt onze scholen in directe zin, maar vooral ook voor de middellange en langere termijn ligt hier een groot probleem. Zeker ook als we kijken naar de gemiddelde leeftijd van directeuren.

Daarnaast zien we dat er grote veranderingen zijn gekomen in de rol van de schoolleider. De schoolmeester werd jaren geleden directeur en is nu directeur-bestuurder of bestuurder geworden. Het traditionele bestuur is toezichthouder geworden en meer op hoofdlijnen gaan besturen.

Deze veranderingen zorgen ervoor dat er veel wordt gevraagd van een schoolleider. Een uit­daging die heel wat verschillende competenties van iemand vraagt.

Verantwoordelijkheid

De oorzaken van het directeuren­tekort zijn helder, maar met dit inzicht is de actuele nijpende situatie nog niet veranderd. Dit noopt ons om opnieuw en vooral ook met elkaar na te denken over deze problematiek. Onze scholen kenmerken zich door een sterke relatie tussen school, kerk en ouders. Wat kunnen we vanuit deze drieslag ondernemen om het tij te keren?

Het begint met het urgentie­besef. De kwaliteit van onze eigen scholen is grotendeels afhankelijk van de kwaliteit en de identiteit van onze leraren. Hoe beter er leiding wordt gegeven, hoe beter de mensen in de frontlinie hun werk kunnen doen.

In die frontlinie hebben we mensen nodig die van harte kiezen voor een baan in het christelijk/reformatorisch onderwijs. Helaas lijkt onderwijs een tweede of derde keus te worden voor jonge mensen uit onze achterban in hun proces van studie- en beroepskeuze. Dit moet bespreekbaar gemaakt worden door ouders en ambtsdragers.

Mentoren en decanen in het voortgezet onderwijs kunnen in hun voorlichting en adviezen jongeren wijzen op de mooie taak in het onderwijs. We hebben mannen en vrouwen nodig die zich gedreven weten om in het christelijk/reformatorisch onderwijs te werken, en vooral om daaraan leiding te geven.

Volgend jaar vieren we de honderd­jarige onderwijs­pacificatie, ook wel de vrijheid van onderwijs genoemd. Laten we onze dankbaarheid uiten en ons blijvend samen verantwoordelijk weten voor de toekomst van onze scholen.

Personeelsbeleid

Voor schoolbesturen dient het personeelsbeleid een van de belangrijkste taken te zijn. Ze moeten ervoor zorgen dat leraren met plezier hun werk kunnen doen in een stimulerend en prettig klimaat. Geef ruimte aan talentontwikkeling, durf daarin ook te investeren, ga bewust het gesprek met medewerkers aan over hun ontwikkeling, juist ook op het gebied van leiderschap. En dan gaat het niet alleen om de mannen! Het percentage mannen op onze scholen daalt, en niet alle mannen hebben leiderschapstalent. Dat maakt de spoeling dun.

Er zijn voorbeelden van scholen die vrouwelijke school- of teamleiders laten functioneren onder een bovenschoolse directeur of bestuurder, waarmee een aantal principiële bezwaren zijn weg­genomen. Vrouwen benoemen in de schoolleiding ligt in onze achterban gevoelig. Het gesprek hierover moet wel gevoerd worden. Samenwerking van scholen kan hierin een oplossing zijn.

Vanuit onze organisaties willen we op een aantal punten actie onder­nemen tegen het directeurentekort. Bestuurders en directeuren willen we ondersteunen in het op een goede wijze acteren binnen de nieuwe bestuurlijke verhoudingen. En hen helpen om problemen op dit gebied op een professionele manier op te lossen.

Ook willen we mensen van buiten het onderwijs gaan interesseren voor een leidinggevende baan in het onderwijs. Daarom zullen we dit jaar rondom deze thema’s twee seminars beleggen. Want in bewustwording ligt het begin van de oplossing.

De auteurs zijn respectievelijk voor­zitter van het college van bestuur van de VGS en voorzitter van het college van bestuur van Driestar educatief.