Dat zei econoom dr. Roelf Haan vrijdag in het Amsterdamse ThomasTheater bij de presentatie van zijn boek ”Vergeten vragen. Humanisme in economisch-theologisch perspectief”, een uitgave van Skandalon.

Volgens Haan lijkt de economische wetenschap zich meer bezig te houden met haar eigen denkmodellen dan met het economisch welzijn van mensen. Een van de vragen die Haan stelt, is of de economie de mens dient of dat de mens ondergeschikt is aan de economie zoals die functioneert. Hij gaat daarbij te rade bij twee niet-economen die over de economische actualiteit veel te zeggen hebben door de manier waarop zij de wereld zien en zich daarin een houding bepalen: de theoloog Johannes Calvijn (1509-1564) en de socioloog Jacques Ellul (1912-1994).

Calvijn leerde volgens Haan dat alle mensen in de economie van elkaar afhankelijk zijn. Ellul stelde de ingrijpende technische en maatschappelijke veranderingen aan de orde, die zich in de vorige eeuw in versneld tempo voor­deden. Daardoor was volgens hem de economische theorie in belangrijke mate verouderd.

Heilig avondmaal

Prof. dr. Rinse Reeling Brouwer, bijzonder hoogleraar aan de Protestantse Theologische Universiteit in Groningen, schetste hoe Calvijn in zijn dagen tegen de economie aankeek. „Calvijn was met het ”consistoire” van predikanten nauw betrokken bij de handhaving van de tucht in het maatschappelijk leven. De zorg voor het heilig avondmaal bepaalde het algemene handelen in het stadsleven. Op basis van de avondmaalsgemeenschap bezag Calvijn ook het sociaal-economisch handelen van mensen.”

De zestiende-eeuwse kerkhervormer zag de economie niet als een besloten terrein, maar als een veld waarop het handelen van alle betrokkenen morele implicaties heeft. „Terecht ontleent Roelf Haan aan Calvijn fundamentele gezichtspunten, die bij de huidige, dringend nodige bezinning op de economische orde van groot belang zijn”, aldus prof. Reeling Brouwer.

Volgens econoom Rob van Drimmelen, oud-staflid bij de Wereldraad van Kerken, lijkt het erop dat mensen op de verkeerde plaatsen naar antwoorden op hun vragen zoeken. „De Bijbelse figuur Jozef leert ons hoe we de economie kunnen bevorderen. Jozef was door God gezonden om het leven te bewaren. De missie eindigde uiteindelijk in de totale slavernij van het volk.”

Krant

Maar het „eschatologisch doel” van de economie wordt vaak uit het oog verloren, stelde Van Drimmelen. Hij herinnerde aan een uitspraak van dr. W. Visser 
’t Hooft, oud-algemeen secretaris van de Wereldraad van Kerken, die stelde dat „we naar economie moeten kijken met de Bijbel in de ene hand en de krant in de andere hand.”

Volgens prof. Reeling Brouwer vond Calvijn dat alle eigendom „te delen eigendom” was. Daarom pleitte de kerkhervormer voor herverdeling van goederen. „Menselijk welvaren was volgens Calvijn allerminst verkeerd, mits het voor allen gold.”

Geld is geen neutraal middel, Reformatorisch Dagblad (15 november 2012)