Leden van het Koninklijk Huis zijn de enige Nederlanders die, op grond van de Wet op de lijkbezorging, zelf mogen kiezen voor balsemen van het lichaam. Voor andere Nederlanders -inclusief prinsen en prinsessen die geen lid zijn van het Koninklijk Huis- moeten speciaal toestemming worden gevraagd aan de minister van Volksgezondheid. Alleen de lichamen van mensen die naar een ander land worden overgebracht, zoals Pim Fortuyn, mogen wegens de tijdsduur tussen overlijden en begraven worden geconserveerd.

Het balsemen van het lichaam is een eeuwenoude Oranjetraditie, waarmee koningin Wilhelmina en haar moeder, koningin Emma, echter hebben gebroken. Deze twee gelovige vrouwen hadden hier godsdienstige redenen voor. Van koningin Wilhelmina is bekend dat zij vreesde dat balseming niet paste bij de wederopstanding van de doden. Het lichaam van prins Claus, de eerste Oranje die na Wilhelmina overleed, is in 2002 wel gebalsemd.

Dat de meeste Oranjes zijn gebalsemd, had vooral een praktische reden. In vroeger tijden zaten er vaak weken tussen het tijdstip van overlijden en de bijzetting in de koninklijke grafkelder in Delft. Die tijd was minimaal nodig om de afscheidsdienst en de bijzetting voor te bereiden. Bovendien duurde de reis van buitenlandse gasten lang. Dat maakte zorgvuldige conservering van het stoffelijk overschot noodzakelijk.

Soms bleven de overledenen zelfs maanden boven de grond staan. Prins Maurits, de zoon van Willem de Zwijger, is pas ruim vijf maanden na zijn dood bijgezet. Zijn stiefmoeder Louise de Coligny spande de kroon: omdat zij in het Franse Fontainebleau overleed, duurde het ruim zeven maanden voor haar lichaam naar de koninklijke grafkelder werd overgebracht.

Balseming gebeurt door een conserverende vloeistof op basis van formaline in het lichaam te brengen. Die vloeistof doodt zo veel mogelijk bacteriën en ziektekiemen, waardoor het stoffelijk overschot langer in goede staat blijft. Hoe sterker de conserveringsvloeistof, hoe langer het duurt voor het lichaam tot ontbinding overgaat. Balsemen is niet vergelijkbaar met mummificeren, zoals veel mensen denken. Door mummificering kan het lichaam duizenden jaren in stand blijven. Na balseming vergaat het stoffelijk omhulsel wel.