Een pinautomaat in de kerk of een pinzuil waarmee je je collectegift direct kunt overmaken: het zijn nieuwigheden als het gaat om het collecteren in de kerk. Voorlopig blijft het waarschijnlijk vooral toekomstmuziek in plaatselijke gemeenten. Via een online-enquête heeft de Protestantse Kerk geprobeerd wat meer inzicht te krijgen in de werking en beleving van de zondagse collecte. Daarvoor werden 878 personen benaderd die deel uitmaken van het eigen onderzoekspanel. Ruim 50 procent van de ondervraagden ziet een digitale collecte niet zitten, zo bleek; een kwart weet het niet en 25 procent wil het wel.

Bon of munt

De Protestantse Kerk stelde de vraag mede omdat steeds minder mensen contant geld op zak hebben – ook op zondagmorgen. Dat geldt voor vier van de tien ondervraagden. Het is overigens iets waarvan ook menig collectant bij huis-aan-huiscollectes last heeft.

Geen geld? Dan is er altijd nog de collectebon of -munt. Het blijkt dat bijna de helft van de kerkgangers niet weet dat collectemunten en -bonnen fiscaal aftrekbaar zijn, terwijl deze door velen wel elke zondag gebruikt worden. In bijna de helft van de gevallen gaat er een collectebon of -munt in de collectezak of op de schaal.

Gereformeerden –in de inventarisatie zijn de oude bloedgroepen hervormd/gereformeerd gescheiden– geven gemiddeld het meest: tegen de 40 procent geeft tussen de 2 en 4 euro. Hervormden scoorden het hoogst in de categorie 1 tot 2 euro. De meeste kerkgangers (40 procent) geven elke week hetzelfde en kijken niet naar waar het geld voor bestemd is.

Ondanks de economische crisis zijn er maar weinig kerkleden die hebben bezuinigd op wat ze tijdens een zondagse dienst overhebben voor de kerk of een ander goed doel. Tachtig procent geeft hetzelfde als in de afgelopen jaren. Er is ook gevraagd hoe de kerkleden naar collectes kijken. Dan blijkt dat kerkleden er het gevoel bij hebben dat ze iets bijdragen (80 procent helemaal of enigszins mee eens), het iets is wat er nu eenmaal bijhoort (meer dan 70 procent), het onderdeel is van de persoonlijke principes (70 procent) of een weloverwogen keuze is (65 procent).

Mensen geven niet aan de collecte omdat ze er een „blij gevoel” van krijgen en dit „een gevoelige snaar raakt” bij hen. Als een kerklid 3,50 euro te besteden zou hebben, zou daarvan het grootste deel (1,25 euro) naar de eigen kerk gaan, een euro naar de plaatselijke diaconie en de rest naar het werelddiaconaat.

PKN-gemeenten van hervormde signatuur scoren het hoogst als het gaat om het aantal collectes in een dienst: vaak zijn dat er nog drie. Het meest wordt er nog gecollecteerd met de collectezak (gesloten methode). De gereformeerden scoren hier bijna 95 procent op. In sommige kerken is er een collecteschaal geïntroduceerd, als openlijke zichtbaarheid van de inzameling van de wekelijkse gaven.

Verhaal

Maurits van Stuijvenberg, woordvoerder van Kerk in Actie, legt uit dat het onderzoek is bedoeld „voor intern gebruik om te kijken hoe processen verbeterd kunnen worden.” De landelijke kerk stelt ieder jaar een collecterooster op en biedt ook allerlei materiaal aan, zoals teksten voor kerkbladen en filmpjes in kerkdiensten. „Als je ziet dat er best nog veel ‘gewoontecollectes’ zijn, is het voor ons de uitdaging om daar niet aan voorbij te gaan, maar elke keer een goed verhaal te vertellen over waar je voor geeft en waarom.”

Volgens Van Stuijvenberg is het zo dat het verhaal van het goede doel soms ook wel door de actualiteit wordt verteld. „Dat hebben we gezien met de collecteactie voor Nepal en voor de vluchtelingen. Toen was de geefbereidheid bij mensen heel hoog.”

De landelijke kerk volgt de ontwikkelingen voor digitaal betalen op de voet, aldus Van Stuijvenberg.

Lees ook:

Protestantse Kerk start test met contactloos collecteren