JA

Nu religieus geweld telkens fel oplaait, heeft de Bijbel het in de publieke opinie niet zelden zwaar te verduren. Een recent en extreem voorbeeld daarvan zijn de uitlatingen van de auteur Dimitri Verhulst tijdens het tv-programma Pauw (3-11). Deze man durft de Bijbel gelijk te stellen met ”Mein Kampf” en stelt dat de Bijbel net als het beruchte boek van Hitler verboden zou moeten worden.

Het Oude Testament is volgens Dimitri Verhulst een boek vol gruwelijkheid en haat, zonder vergevingsgezindheid en liefde. Verwijzend naar Deuteronomium 21:10-14 zegt hij zelfs: „De katholieken mogen krijgsgevangen vrouwen naar hartenlust verkrachten – het mag van de Bijbel.”

Nu is het de vraag of iemand die zoiets beweert het nog verdient om serieus te worden genomen. Anderzijds bevestigt hij heel wat mensen die weinig of niets van de Bijbel weten weer eens in hun vooroordelen. Daarom is er toch een tegengeluid nodig.

Overigens is de Bijbel inderdaad een kwetsbaar boek. Hij lijkt immers met zichzelf in tegenspraak. Wat in Deuteronomium 21 is bepaald over het lot van een buitgemaakte vrouw, is beslist beneden de morele normen die volgens het Nieuwe Testament dienen te gelden. Dat geldt voor veel passages uit de mozaïsche wetgeving. Het Oude Testament weerspiegelt dikwijls morele opvattingen die weliswaar vandaag in bepaalde culturen nog altijd herkenning oproepen, maar in brede kring met een terecht beroep op de humaniteit als verwerpelijk worden beschouwd. Wie zich klakkeloos op passages uit het Oude Testament beroept om morele keuzes te rechtvaardigen, veroorzaakt kortsluiting en draagt inderdaad bij aan discriminatie en ernstige schending van de waardigheid van mensen.

NEE

Maar wie de Bijbel een eerlijke kans geeft en onbevangen kennisneemt van de boodschap die de Schrift als geheel brengt, zal inzien dat de Bijbel allerminst een moreel verwerpelijk boek is. Het is juist een boek vol liefde en gerechtigheid dat de weg wijst naar echte sjalom, naar werkelijk heil voor de mensheid en voor de schepping. Wanneer de boodschap van de Bijbel meer gehoor vond, zou de wereld er voor onderdrukte mensen heel wat beter uitzien dan nu het geval is.

Ik noem met nadruk de boodschap van de Schrift als geheel zoals deze in Jezus Christus voluit aan het licht komt. De Bijbel is de schriftelijke documentatie van de weg die de levende God eeuwenlang met mensen is gegaan. Daarbij zien we hoe God Zich neerbuigt tot en zich gedeeltelijk aanpast aan het morele niveau dat mensen in vroegere tijden en culturen hadden. Met veel geduld en trouw neemt Hij de mensen stap voor stap mee naar de openbaring van ultieme liefde en gerechtigheid in Christus.

Hier zien we een belangrijk verschil tussen Bijbel en Koran. In tegenstelling tot de islam kent het christendom een God Die de geschiedenis ingaat en in Christus mens wordt. De islam daarentegen is een boekreligie waarin de Koran als tijdloos boek te allen tijde letterlijk moet worden toegepast.

Wie Deuteronomium 21:10-14 leest, dient zich te realiseren hoe er in die tijd met krijgsgevangen vrouwen werd omgegaan. Ze kregen geen enkel recht toegekend en werden verkracht en vertrapt zoals IS dat nog steeds doet. Tegen zo’n achtergrond zijn de bepalingen uit de wet van Mozes een betekenisvolle stap in de goede richting. Ze zijn in het licht van de krijgsgewoonten van die tijd zelfs humaniserend te noemen.

Tegelijkertijd gaan ze nog lang niet ver genoeg in de goede richting. De vrouw is hier immers bepaald nog niet gelijkwaardig aan de man. De conventie van Genève inzake het recht van krijgsgevangenen is zeker humaner dan deze passage uit het Oude Testament. Niettemin blijft staan dat dit Bijbelgedeelte binnen de context van toen een richtingwijzer is naar een wereld waarin mannen vrouwen op geen enkele wijze als hun bezit of als lustobject beschouwen en hun rechten voluit respecteren.

DUS

Wie de boodschap van de Bijbel wil verstaan, moet de Bijbel lezen zoals deze zich aandient. Niet als een tijdloos document dat in één keer uit de hemel is komen vallen en daarom klakkeloos kan worden toegepast. Geen oprecht christen verdedigt dat je volgens de Bijbel krijgsgevangen vrouwen mag verkrachten. Dimitri Verhulst weet natuurlijk zelf ook dat zijn uitspraken demagogisch en misleidend zijn. Wie losse teksten uitlegt op een manier die haaks staat op de Bijbelse boodschap van liefde en gerechtigheid, misbruikt moedwillig de Bijbel en laat deze buikspreken. Dat zegt dan meer over die persoon dan over de Bijbel.