Theoloog Schirrmacher: Klokgelui is anders dan gebedsoproep moskee
BONN. Klokgelui van kerken kan niet zomaar worden vergeleken met de gebedsoproep vanaf een moskee, stelt de Duitse theoloog en filosoof Thomas Schirrmacher. „Dan zou je het Apostolicum met geluidsversterking vanaf de kerktoren moeten zingen.”
De vraag of moslims moskeeën kunnen bouwen, moet goed onderscheiden worden van de vraag of er vanaf de minaret een versterkte gebedsoproep mag klinken, schrijft Schirrmacher, directeur van het Internationaal Instituut voor Godsdienstvrijheid (IIRF) van de Evangelische Alliantie in Duitsland. In het ”Jaarboek voor godsdienstvrijheid 2015” vergelijkt hij de christelijke en de islamitische aanwezigheid in de openbare ruimte. „De bouw van een moskee is aan het beginsel van gelijke behandeling onderworpen, en aan dezelfde bouwbeperkingen die ook aan kerken wordt opgelegd”, aldus Schirrmacher.
Dat ligt volgens hem anders bij de islamitische gebedsoproep. Op het eerste gezicht lijkt deze op het klokgelui van kerken – waarbij de oproep vanaf de minaret dezelfde functie vervult als het klokgelui vanaf de toren. Toch zijn er opvallende verschillen, betoogt Schirrmacher. „De islamitische gebedsoproep is een verbale geloofsoproep, die andere mensen oproept vijf keer per dag aan de godsdienstoefening van een andere religie deel te nemen. (…) Beslissend is de vraag: waarin ligt het verschil met klokgelui, nu de gebedsoproep direct een geloofsbelijdenis inhoudt die iedereen vijf keer per dag hoort? Maakt het verschil dat deze belijdenis het islamitisch geloof bewust van andere godsdiensten afgrenst dan wel deze godsdiensten verwerpt? En dat de oproep als een soort „oorworm” door de hoorders ongewild wordt verinnerlijkt – ook op momenten dat hij niet klinkt? Een parallel met de gebedsoproep is niet het klokgelui. Je zou een parallel hebben als het Apostolicum met geluidsversterking vanaf de kerktoren gezongen zou worden, zodat het bij luisteraars in het hoofd blijft hangen.”
Volgens Schirrmacher is de gebedsoproep een dwingend onderdeel van het islamitisch geloof, maar de versterking door de luidspreker niet. „Van versterking kan worden afgezien, zonder het gebed vanuit islamitisch oogpunt ongeldig te maken.”
Hij wijst op alternatieven. In Indonesië, het grootste islamitische land ter wereld, wordt vaak met gongslagen tot gebed opgeroepen. In Marseille zendt de grote moskee sterke lichtsignalen als gebedsoproep uit. En in landen waar de openbare gebedsoproep niet is toegestaan, wordt deze alleen in de moskee gehoord.
