Dat bleek maandagmorgen in het minicollege van prof. dr. Stefan Paas, hoogleraar missiologie en interculturele theologie aan de Vrije Universiteit (VU), bij de gezamenlijke opening van het academische jaar van de faculteit godgeleerdheid van de VU en de Protestantse Theologische Universiteit (PThU). Onder ruime belangstelling van ongeveer 150 medewerkers en studenten spraken de rectoren van beide universiteiten een openingswoord over het thema ”Heilige frustratie”.

Frustratie is een woord dat naar zijn zeggen niet voorkomt in het vocabulaire van prof. dr. W. Janse, rector van de faculteit godgeleerdheid van de VU. „Ik spreek liever over onze missie en visie om dienstbaar te zijn aan de dialoog tussen verschillende bevolkingsgroepen in de maatschappij.”

Prof. Janse toonde zich dan ook „verheugd en bevoorrecht” over de start van het nieuwe jaar. „We zijn bevoorrecht dat we in een stimulerende omgeving kunnen werken waarin diversiteit en een verscheidenheid van overtuigingen aanwezig zijn. Daarnaast ben ik verheugd dat we een zelfstandige faculteit kunnen blijven. Ik ben nog nooit zo relaxed aan het jaar begonnen.”

Prof. dr. Mechteld Jansen, rector van de PThU, kent wel zo haar frustraties. Eén daarvan is de „voortdurende oorlog tussen religie en wetenschap.” Totaal onnodig, aldus prof. Jansen: „Wij bedrijven op een wetenschappelijke manier theologie, en ik vind het dan ook frustrerend als er geen kruisbestuiving met andere wetenschappen kan plaatsvinden, doordat theologie onder de noemer van religie wordt geplaatst.”

Het is het kenmerk van de wetenschapper, zo vervolgde Jansen, dat hij zijn grenzen kent. „Er zijn verschillende niveaus in de werkelijkheid, en de mens kun je op verschillende manieren onderzoeken. Soms zijn verschillende antwoorden goed. Bijvoorbeeld: Waarom kookt water? Is dat omdat ik er energie aan toevoeg, of omdat ik een kopje thee wil zetten? Beide antwoorden zijn waar, maar op verschillende momenten is het ene antwoord meer gepast dan het andere.”

Tijdens de openingsbijeenkomst, waarbij ook enkele columns ten gehore werden gebracht en studentenverenigingen zich presenteerden, gaf prof. Paas een kort overzicht van de geschiedenis van kerkplanting. „Kerkplanting, het formeren van nieuwe christelijke gemeenschappen, kent verschillende motieven. Het eerste motief is een confessioneel motief, waarbij kerken worden geplant vanwege onvrede over de leer. Het motief is hier een zuivere kerk, in tegenstelling tot de kerk waar men vandaan kwam. De tweede motivatie om kerken te planten is de groei van het aantal kerken. Hier wordt een methode gebruikt die overeenkomt met ”marktdenken”, waarbij kerken in een religieuze behoefte voorzien. Het derde motief is innovatie. Hier worden plekken gecreëerd waarin ruimte is voor experimenteren en creativiteit.”

Tijdens de discussie bleken studenten vooral kritisch over het groeimodel. „Kun je marktdenken zomaar toepassen op de kerk?” Paas: „Het gebeurt. Dus het kan. De vraag is: Wil je het ook? Ik ben niet helemaal tegen, er zit een bepaalde waarheid in. De methode is niet verkeerd, de vraag is alleen wát je precies meet. Je meet lidmaatschap, niet of mensen daadwerkelijk echt geloven.”