„Ze geven de voorkeur aan een kleine kans op een groot succes, boven een meer degelijke, op wetenschappelijke basis gestaafde investering”, zegt dr. Oliver Spalt, gedragseconoom van de universiteit van Tilburg. Samen met zijn Duitse collega Christof Schneider stelt hij vast dat dit gokgedrag uiteindelijk kan leiden tot een lagere beurskoers en ook lagere winstuitkeringen.

Voor hun onderzoek bekeken Spalt en Schneider de investeringen van meer dan duizend Amerikaanse conglomeraten, dus bedrijven die op meerdere terreinen actief zijn. Ze kwamen tot hun conclusies door niet alleen de bedrijfsgegevens te analyseren, maar die ook te verbinden met culturele omgevings­factoren.

Volgens Spalt steken top­directeuren van brede bedrijven systematisch te veel geld in projecten die potentieel een hoog rendement kunnen opleveren. „Ze stellen dan dat ze koersen op hun gevoel, op hun intuïtie. Maar daarbij gaan ze voorbij aan het inmiddels overweldigende wetenschappelijk bewijs uit de psychologie en de economie dat intuïtie bij financiële beslissingen vaak leidt tot magere uitkomsten. Ons onderzoek toont dat deze gevoelsmatige investeringen een serieus probleem zijn bij bedrijven.”

Met dat overweldigende bewijs uit psychologie en economie bedoelt Spalt de zogenaamde ”big data”, die bedrijven kunnen laten analyseren voor ze een investeringsbeslissing nemen. Het zijn zeer grote computerbestanden met gegevens over klanten, producten of markten. Deze gegevens verkleinen de risico’s van een investering, doordat je beter weet wat je koopt en wat je te wachten staat.

De onderzoekers noemen de neiging van veel topmensen om op gevoel te investeren inefficiënt. Ook over de oorzaak hebben ze een mening. Spalt: „Je ziet dit gedrag vooral bij jongere topmannen, die hopen dat ze in één keer raak schieten. Je ziet het ook bij bedrijven waar de ”corporate governance”, dus de interne controle, zwak is. Daar zijn vaak zeer machtige topmannen aan het werk, die zo’n beetje alleen een investering bepalen. Daarbij vergeten ze dat het wel om geld van de aandeelhouders gaat.”

Opvallend in het onderzoek is dat de religie in de regio van het bedrijf van invloed is op de mate waarin investeringen zorgvuldig afgewogen worden of juist vanuit de losse pols worden genomen. De onderzoekers keken naar religieuze overtuigingen en normen omtrent gokken in de omgeving van het hoofdkantoor. Spalt: „Het blijkt dat topbestuurders riskantere beslissingen nemen in regio’s waar meer rooms-katholieke gelovigen wonen. Dat geldt ook in regio’s waar meer burgers deel­nemen aan loterijen.”

Dus een geloof kan invloed hebben op een investeringsbesluit? Spalt: „Geloof het of niet, maar er is in de VS veel onderzoek gedaan naar de achtergrond van gokken. Daar is het zijn van rooms-katholiek of protestant een goede voorspeller of iemand gaat gokken. Als je bedrijf in een omgeving staat waar gokken meer is geaccepteerd, zijn mensen meer geneigd ook bij hun andere beslissingen meer risico’s te nemen en dus een gokje te wagen.”