Basisscholen met minder dan 24 leerlingen moeten dicht of een plan maken om weer boven die grens uit te komen, schrijft het ministerie van Onderwijs voor. „Maar je kunt je afvragen of scholen die zo klein zijn nog wel in staat zijn kwalitatief goed onderwijs te bieden”, zegt Otte. Daarom heeft hij wel oren naar het pleidooi van drie landelijke adviesbureaus om de schaarse voorzieningen in dunbevolkte plattelandsgebieden te bundelen in één centraal dorp.

Otte (23): „Wat je nu ziet, is dat gemeenten in krimpgebieden vanuit het oogpunt van evenwichtige spreiding in het ene dorp de bibliotheek laten voortbestaan, en in het andere de sportvelden. Als je alle voorzieningen –onderwijs, zorg, winkels, horeca, cultuur en sport– clustert in één dorp kun je wellicht voorkomen dat we in de toekomst geconfronteerd worden met een leegloop in álle kernen, die niet meer te stoppen is.”

De bureaus Roots Beleidsadvies, Ecorys en Rienstra Beleidsonderzoek concludeerden deze week in een rapport dat dorpsbewoners in Zeeuws-Vlaanderen, de Zak van Zuid-Beveland en in Schouwen-Duiveland, maar ook in het Thoolse Stavenisse kampen met een minimaal aantal voorzieningen in hun woonplaats. Bovendien moeten ze een grote afstand afleggen om naar supermarkt, bibliotheek of dokter te gaan.

Interessante combinaties

Door voorzieningen te concentreren, kunnen ze profiteren van elkaars nabijheid, aldus de studie. „Ze hebben tenslotte allemaal draagvlak nodig om te kunnen blijven bestaan”, zegt adviseur Gilbert Bal van Roots Beleids­advies. „Door spreiding neemt het draagvlak juist af, terwijl je door te bundelen interessante combinaties maakt.”

Otte omarmt de visie van de onderzoekers. In schriftelijke vragen aan Gedeputeerde Staten van Zeeland bepleitte hij gisteren een gezamenlijk optrekken van provincie en gemeenten „om de leefbaarheid te vergroten door het plaatsen van voorzieningen in hoofdkernen.” Vervolgens moeten de vervoersstromen van het openbaar vervoer –een verantwoordelijkheid van de provincie– daarop goed worden afgestemd.

Het CU-Statenlid vindt wel dat concentratie van basisscholen in zo’n hoofdkern geen doel op zich mag zijn. In eerste instantie moet er samenwerking met andere scholen worden gezocht. „Want zeg maar eens tegen ouders: We gaan jullie school verplaatsen. Dat is geen gemakkelijke boodschap. Aan de andere kant kun je een visie als deze niet helemaal negeren. En het is geen goede zaak om als school te wachten tot je leerlingenaantal de wettelijke ondergrens heeft bereikt, en dan pas in actie te komen.”

Colon

De vereniging voor reformatorisch primair onderwijs Colon, waarbij 26 Zeeuwse basisscholen zijn aangesloten, brengt in een aantal gevallen die samenwerking al in praktijk. Zo zocht de Graaf Jan van Nassauschool in Vlissingen, die onder de gemeentelijke opheffingsnorm kwam, aansluiting bij de Koningin Julianaschool in ’s-Gravenpolder. In de gemeente Reimerswaal gingen De Bornput in Oostdijk, De Zandbaan in Rilland en de Julianaschool in Krabbendijke een samen­werkingsverband aan.

Alle scholen van Colon zitten boven de opheffingsnorm van 
24 leerlingen. „De drie kleinste scholen, die in Rilland en Oostdijk en de Johannes Calvijnschool in Wolphaartsdijk, hebben nog altijd zeventig tot tachtig leerlingen”, zegt directeur onderwijs en financiën Bert Poortvliet.

Toch staat bij Colon een bestuurlijke fusie voor de deur. Negen deelnemende scholen opteren voor een verdergaand bestuurlijk samengaan, voor de resterende zeventien scholen „is de weg open om hierbij op termijn aan te haken”, aldus Poortvliet. Hij benadrukt dat de negen scholen „hun eigen couleur locale en identiteit behouden.”

Poortvliet, directeur van de 
Dr. A. Comrieschool in Kruiningen, maakt zich sterk voor het behoud van christelijk/reformatorisch basisonderwijs in Zeeland en van kleine scholen in kleine kernen. „Persoonlijk vind ik vanuit pedagogisch oogpunt wel dat als het leerlingenaantal daalt tot zo’n dertig, je er echt over moet nadenken om te sluiten. Dan zijn leerlingen niet meer in staat om voldoende sociale contacten op te bouwen met leeftijdgenootjes binnen de eigen school.”