Kerken zijn geen openbare gebouwen meer. De deur zit vaak op slot, stellen de architecten Hans Teerds en Willem-Jan de Hek en de theologen Joël Friso en Tim Vreugdenhil in de Amsterdamse krant. Zij betreuren dat en noemen met name de Oude Kerk, de Nieuwe Kerk, de Westerkerk, de Oosterkerk, de Zuiderkerk en de Noorderkerk in de hoofdstad. „Van de zes genoemde kerken zijn de Oude en de Nieuwe alleen toegankelijk tegen betaling. De Wester en de Noorder zijn in kerkelijk gebruik, waarbij de Wester een beperkt aantal uren open is en de Noorder zeer beperkt. De Zuiderkerk is slechts te huur voor evenementen, en de Ooster staat grotendeels leeg.”

De monumentale kerken hoeven geen blok aan het been te zijn. „Het is niet eenvoudig om een kerk een goede bestemming te geven, al helemaal niet met een herkenbaar publieke functie. De keerzijde daarvan is dat gebouwen van grote historische en esthetische betekenis op veel momenten in de week leegstaan – en dat midden in een stad die steeds drukker en voller wordt. Die balans kan anders en beter.”

Kerken zijn van grote waarde voor mensen, ook voor niet-religieuzen, stellen de vier in Het Parool, verwijzend naar uitlatingen van de Britse godsdienstsocioloog Grace Davie. „Kerkgebouwen prikkelen de verbeelding van iedere bezoeker.”

Het publieke gebruik van de kerken kan veel beter, aldus het opinieartikel. „Wij stellen ons monumentale stadskerken voor die overdag bruisen van activiteit en waar je in en uit kunt lopen. Waar horeca is en waar werkplekken zijn, ateliers en podia die passen bij het historische interieur. Maar niet alleen dat. Monumentale kerken zijn groot en groots genoeg om ook aan een andere behoefte te voldoen die in een overvolle stad steeds urgenter wordt: het verlangen naar rust en stilte. Je hoeft er niet religieus voor te zijn om een monumentale kerk te ervaren als een plek om tot jezelf te komen”, zeggen de architecten en theologen.

Domkerk

Als voorbeeld noemen de vier de Utrechtse Domkerk, die maandelijks haar deuren op zaterdagavond tussen 18.00 en 24.00 uur opent en veel bezoekers trekt.

Er is een „coalitie van partijen (sociaal-maatschappelijk, artistiek, commercieel, religieus en meer)” nodig. „Een kerk is groot genoeg om er allerlei functies naast elkaar te laten bestaan.”

De overheid zou dit moeten stimuleren. Een gezond verdien­model is wel een voorwaarde, aldus het artikel in Het Parool.