Precies twee jaar geleden zag de wereld er nog heel anders uit voor het telecomconcern. Met de als redder binnengehaalde Scheepbouwer aan het roer gold voor KPN slechts één credo: overleven. De prijzige aankoop in 1999 van een relatief kleine Duitse speler op de markt voor mobiele telefonie (E-Plus) en het verwerven van peperdure UMTS-licenties (voor snel mobiel internet) deden KPN bijna de das om.

Hard ingrijpen was de enige mogelijkheid volgens Scheepbouwer, die voor een riante beloning werd losgeweekt bij TPG. Een reeks van desinvesteringen, de verkoop van (veelal buitenlandse) activiteiten en het ontslag van duizenden KPN’ers kwamen hard aan, maar de nieuwe baas kreeg het concern daarmee net op tijd weer op de rails. Scheepbouwer kritiseerde impliciet de expansieplannen van zijn voorgangers W. Dik en P. Smits. KPN moest zich weer als een normaal bedrijf gaan gedragen, meldde hij in maart 2002. „Ons eigen huis moet eerst op orde, de schulden moeten verder omlaag en de winstgroei omhoog. Die zaken zijn op zichzelf al spannend genoeg voor ons.”

Bij de presentatie van de jaarcijfers maandag klonk een nieuw geluid. Met op de achtergrond een recordwinstcijfer van ruim 2,7 miljard euro liet Scheepbouwer er geen misverstand over bestaan: KPN moet op de mobiele markt een grotere speler worden, wil het -dat geldt dus nog steeds- overleven. Veel groei in het vaste net zit er niet meer. Integendeel. En dus zal ”mobiel” de klappen moeten opvangen. „Daarvoor is schaalgrootte nodig. Lokaal en internationaal. En voldoende geografische spreiding.” KPN is op dit moment met de divisie mobiel vertegenwoordigd in Nederland, Duitsland en België.

Dat de onderhandelingen met het Britse mmO2 zijn stukgelopen -KPN bood naar verluidt 10 miljard euro- betreurt Scheepbouwer. „We hebben elkaar veel synergievoordelen te bieden in met name Duitsland. En een overname van mmO2 biedt nieuwe kansen in Groot-Brittannië en Ierland.” Ook het Italiaanse Telecom Italia Mobile (TIM) en het Spaanse Telefonica Moviles zou interesse hebben in mmO2.

Wat de KPN-topman betreft is dit boek nu dicht. „Nee, we overwegen geen vijandig bod.” Er is geen man overboord voor KPN. „We hebben er vorig jaar 1,2 miljoen mobiele klanten bijgekregen. Als dat dit jaar weer lukt, zijn we nog steeds een gezond bedrijf.” Toch hoopt Scheepbouwer zijn partij mee te blazen in de consolidatieslag die de mobieletelefoniemarkt naar zijn stellige overtuiging te wachten staat. „Omdat we nu financieel weer gezond zijn, kunnen we onze eigen kansen uitkiezen. En die komen er nog genoeg.”

Hij denkt in eerste instantie aan West-Europa. Naast het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en Spanje is Duitsland een van de belangrijkste markten voor mobiele telefonie in Europa. Momenteel heeft E-Plus er een marktaandeel van 12,7 procent. Daarmee blijft de KPN-dochter ver achter op concurrenten als T-Mobile en Vodafone. In totaal heeft KPN 14,7 miljoen klanten met een mobiel abonnement.

Een eventuele overname of fusie zal „voor het grootste gedeelte” worden gefinancierd door het uitgeven van aandelen. KPN moet er niet aan denken dat de schuldenlast -nu nog zo’n 8 miljard euro- opnieuw fors oploopt. Verder zal het concern omvangrijke stappen eerst ter goedkeuring voorleggen aan de aandeelhouders, zo belooft Scheepbouwer. „Elke deal die we doen, moet attractief zijn. Voor KPN en voor de aandeelhouders.”

Analisten zijn niet bijzonder gecharmeerd van Scheepbouwers plannen. Bert Siebrand, analist bij Bank Oyens & Van Eeghen, vindt het veel meer voor de hand liggen dat de KPN-topman de divisie mobiel klaarmaakt voor een fusie, waarbij het nieuwe bedrijf een beursnotering krijgt. Ook het idee om een overname of fusie met aandelen te financieren, valt niet overal even goed. „Dat is een verbetering ten opzichte van lenen, maar het leidt wel tot verwatering van het aandelenbezit.”