De ECR-fractie (Europese Conservatieven en Hervormers) in het Europees Parlement organiseerde woensdag in Brussel een symposium over de eenheidsmunt. De toon was op voorhand gezet, want er waren alleen sprekers uitgenodigd met een hoog gehalte van scepsis over de houdbaarheid van het gemeenschappelijke betaalmiddel.

„Het project is gefundeerd op de vooronderstelling van ”één maat past iedereen”, terwijl de deelnemende economieën heel verschillend zijn”, analyseerde Frits Bolkestein. Op een gecontroleerde wijze het bouwwerk ontrafelen: hij waarschuwde dat optimisme daarover gevaarlijk is. Onder anderen de Italiaanse hoogleraar Alberto Bagnai gaf aan voorstander te zijn van de genoemde optie: „Laten we de munt op een geordende manier ontmantelen voordat de munt op een ongeordende manier ons zal ontmantelen.”

Volgens Bolkestein zal zoiets echter niet geregisseerd verlopen. Hij houdt eerder rekening met een crash. „Die heeft verstrekkende consequenties. Daarom zal het niet gebeuren, denk ik, en blijft het aanmodderen.” De Duitsers zullen niet aansturen op het einde van de euro. „Dat durven ze niet aan. Dat mag je eerder verwachten van de Finnen. Dat is een moedig volk.”

Bolkestein en Bagnai waren het erover eens dat een solide muntunie vraagt om het tot stand brengen van een politieke unie en dat daarvoor het draagvlak onder de burgers ontbreekt. De Italiaan: „Het systeem zal niet overleven zonder het centraliseren van de macht, en de kiezers hebben nooit uitgesproken dat ze Europeaan willen worden. Ze kunnen door de veelheid van talen niet eens met elkaar praten. We bereiken in de EU nooit overal eenzelfde niveau van Europese identiteit.”

Grexit

De komende weken wordt het weer spannend binnen de eurozone. De zoveelste crisis rond Griekenland ligt in het verschiet. De regering in Athene vecht tegen de dreiging van een faillissement. De staatskas raakt leeg en zicht op overeenstemming met de internationale geldschieters over een saneringsprogramma en daaraan gekoppelde nieuwe noodkredieten lijkt ver weg. Morgen praten de ministers van Financiën erover in de Letse hoofdstad Riga, maar een akkoord zit er nog niet in; hoewel de situatie vraagt om snel handelen.

Europarlementariër Peter van Dalen (ChristenUnie-SGP), die deel uitmaakt van de ECR, herhaalde woensdag zijn pleidooi voor een zogeheten Grexit, een vertrek van de Grieken uit de monetaire unie. De aanpak van de voorbije jaren, met de toezegging van 
240 miljard euro aan steun­operaties, heeft naar zijn mening niet gewerkt. Voortzetting van die koers betekent „alleen maar meer schuld en meer risico’s.” Daarom: „niet pappen en nathouden, het is tijd voor radicale keuzes.”

„Werp het net uit aan de andere kant van het schip”, hield Van Dalen als vertegenwoordiger van een christelijke partij de aanwezigen voor. „Een Grexit vindt niet plaats zonder pijn, maar met die stap en met het afschrijven van een deel van de overheidsschuld, kan het Griekse volk wel weer hoop koesteren voor de toekomst en ontstaat perspectief op een structurele oplossing; daar ben ik van overtuigd. Dit had enkele jaren geleden al moeten gebeuren.”

Godsdienst

De Fransen kregen er op het symposium stevig van langs. Daarvoor zorgde Brigitte Granville, hoogleraar internationale economie in Londen, die van zichzelf zegt dat ze in haar geboorteland Frankrijk vanwege haar kritische houding een persona non grata is. „Voor de heersende elite is de euro een godsdienst. Toen de munt kwam, dacht die: Joepie, we kunnen blijven lenen en we kunnen doorgaan met geld uitgeven.”

Met dank aan de monetaire eenwording lukte het landen als Frankrijk, die niet goed presteerden, om toch tegen een lage rente kapitaal aan te trekken. Structurele hervormingen blijven daardoor achterwege. „De euro beschermt de inertie van die elite van zo’n 5000 personen.”

Granville vertelde in dit verband een aardige anekdote. De veelheid aan regelgeving belemmert dynamiek en groei. De boeken met Franse wetgeving worden steeds lijviger. „Toen een minister hierop gewezen werd, zei hij: Misschien kunnen we ze in kleinere letters laten drukken.” Onder­tussen is de positie van de economie sinds de oprichting van de monetaire unie fors verslechterd.