Barmhartigheid wint
Hebben theologen iets actueels te melden? Twaalf theologen bloggen hier wekelijks over theologie en actualiteit. Lees hier de blog van Gert Kwakkel.
Zomaar drie berichten uit één krant:
In de aanloop naar vredesbesprekingen verhevigt de strijd tussen het Oekraïense leger en pro-Russische separatisten.
IS verbrandt een Jordaanse piloot en verkoopt christenen als slaven op de markt van Mosul.
Premier Netanyahu wantrouwt Obama en de Republikeinen proberen daarvan te profiteren om Obama’s positie te ondergraven.
De situaties en achtergronden verschillen, maar elke betrokken partij heeft een punt of tenminste een begrijpelijke grief. Zelfs IS is terecht verontwaardigd over de achterstelling van de eigen groep (ook al rechtvaardigt dat absoluut niet het doden van onschuldigen). Maar in alle gevallen verhindert diepgeworteld wantrouwen of haat elke poging om er samen uit te komen. “Leven we nu in 2015 of in de Middeleeuwen?”, zo verzuchtte een collega richting zijn vrouw.
Afgelopen week besprak ik met een groep studenten 2 Koningen 6:8-23. De Arameeërs proberen aanvallen te plegen in Israël. Op verzoek van Elisa verblindt God hun de ogen. Elisa gidst hen naar de hoofdstad Samaria. Pas nadat zij daar aangekomen zijn, gaan hun ogen weer open. De koning van Israël wil profiteren van de onverwachte kans, door de Aramese soldaten om het leven te brengen. Elisa verbiedt het hem. Volgens hem zou de koning zoiets al niet gedaan hebben, als hij hen zelf met zwaard en boog gevangen genomen had. Dan heeft hij al helemaal niet het recht hen af te slachten, nu hij ze op een presenteerblaadje aangeboden heeft gekregen!
In plaats daarvan moet de koning een overvloedige maaltijd organiseren voor zijn onverwachte gasten. Vervolgens keren de Aramese soldaten ongedeerd en welgevoed terug naar hun heer, de koning van Aram. Vanaf dat moment laten de Aramese benden Israël een tijd met rust. De strijd verdwijnt niet voorgoed (zie 2 Koningen 6:24), maar er blijkt toch een periode van vrede mogelijk.
Waarom vielen de Arameeërs niet meer aan? Ongetwijfeld waren zij diep onder de indruk van de letterlijk oogverblindende macht van de God van Elisa en Israël. Maar als dat alles was geweest, hadden zij ook kunnen redeneren: “laten wij het nog maar een keer proberen; al bereik je misschien niets, je komt in ieder geval weer met een volle maag veilig thuis”. Kennelijk waren zij diep onder de indruk van de liefdevolle behandeling die zij in Samaria hadden gekregen. Die maakte het hun, voor een tijdje, onmogelijk toe te geven aan hun focus op eigenbelang en hun haat.
Je kunt geen militaire of politieke strategie afleiden uit dit ene Bijbelverhaal. God handelde één keer op deze manier in Israël, ergens in de periode tussen koning Salomo en de ballingschap. Dat is geen belofte dat Hij het vandaag precies zo doet, zelfs niet in het conflict tussen Israëli’s en Palestijnen. Het Oude Testament bevat ook vele verhalen over conflicten die anders aflopen (zie bijvoorbeeld Deuteronomium 20:10-13; 1 Koningen 20:42).
Toch is het zeker één keer zo gaan: barmhartigheid overwon het wantrouwen en de haat van de vijand. Al was het maar voor even.
Gert Kwakkel is hoogleraar Oude Testament aan de Theologische Universiteit Kampen en geassocieerd onderzoeker van BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.