De bourdon, de grootste klok van de Grote Kerk in Vianen, luidde woensdagmiddag om de aandacht te vestigen op het einde van de restauratie. „Deze doodsklok moet ook geluid hebben toen Reinoud de Derde in 1556 werd begraven”, vertelt restauratie-architect Cor Bouwstra.

De vrouw van Reinoud, Philippote van der Marck, was op dat moment al negentien jaar overleden. Philippote en Reinoud zijn de ouders van Hendrik van Brede­rode, die het smeekschrift der edelen in 1566 aan Margaretha van Parma aanbood. De familie Van Brederode was van belang voor Vianen, voor Nederland en zelfs voor Europa. „Dit monument herinnert aan deze grote staatslieden”, aldus Bouwstra. „Een historische erfenis, levend erfgoed, waardoor de verhalen over Vianen en Brederode in stand blijven.”

Aanleiding voor de provincie Utrecht om 1 ton van de 175.000 euro voor de opknapbeurt van het monument voor haar rekening te nemen. De gemeente Vianen legt 25.000 euro bij. Via giften is nog eens 10.000 euro in de wacht gesleept; de kerkelijke gemeente draait op voor de rest.

Restauratieadviseur Terwen stelt vast dat de afgelopen negen maanden een klus van formaat is geklaard. „We zijn bovenaan begonnen met het baldakijn, dat was aangetast. Het textiel had losgelaten, de verf was afgebladderd en er waren blazen en bellen ontstaan. We hebben de blazen met kleine strijkijzertjes ‘gemasseerd’ en ze daardoor terug weten te dringen.”

Het natuursteen van de tombe was ernstig vervuild. „Eeuwenlang had het stof erop ingewerkt. Je zag de oorspronkelijke steen niet meer.” Dit probleem is met stoomapparaten opgelost.

Het grafmonument is een zogeheten dubbeldekkertombe. Op de bovenste grafplaat zijn beide overledenen in lijkwaden afgebeeld. Daaronder bevindt zich een transi – een beeld van een ontbindend lichaam. In dit kunstwerk in Vianen is het lichaam door de wormen aangevreten. „Een tragische afbeelding, het vlees is al van de botten verdwenen, je ziet de maden kruipen. Het lichaam ligt op een doodsmat. Elders zie je zo’n transi soms als tekening op een grafzerk. In deze vorm, als kunstwerk, zijn ze zeldzaam. Het roept emoties op. Het doel is om het besef ”gedenk te sterven” op te roepen. Het was voor de restaurateurs heel confronterend om daar zo lang, zo dichtbij te moeten werken.”

Met het herstel van de afgebrokkelde tenen van Philippote, de ornamenten, de zerken en het vergulden van de kolommetjes van het baldakijn was de restauratie afgerond.

Bouwstra en Terwen wijzen voorzichtig op de noodzaak om ook het altaarretabel –een wand van schilder- of beeldhouwwerk boven het altaar– dat bij het monument hoort, op te knappen. „Die verkeert in een heel slechte staat.” De restauratie hiervan kost ten minste 75.000 euro.