Dat zei prof. dr. C. Schuyt van de WRR vrijdag tijdens een congres van het bezinningscentrum Hydepark van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) te Driebergen. Volgens hem zou het onjuist zijn geweest als de WRR aan het kabinet advies had uitgebracht over de rol van de kerken. „Hadden wij dan tegen de regering moeten zeggen dat zij de kerken diende te wijzen op hun primaire taak?”

Schuyt wilde zeker niet het belang van de kerken ontkennen voor de publieke moraal en voor het onderhouden van waarden en normen. „Maar daar gaat het niet in de eerste plaats om in de kerk. Je gelooft, ook als het sociaal niet nuttig zou zijn.”

Het WRR-rapport over waarden en normen werd begin december uitgebracht. Kritiek van met name CU en SGP was dat de rol van de kerken pijnlijk werd gemist. Volgens Schuyt zou het juist pijnlijk zijn geweest als de WRR de rol van de kerken wel aan de orde had gesteld.

Ook een verwijzing naar de Tien Geboden als gemeenschappelijk waardenstelsel liet de WRR naar zijn zeggen bewust achterwege. „Veel geboden worden immers niet meer nageleefd in de huidige samenleving”, betoogde Schuyt, die constateerde dat de oproep van premier Balkenende tot een waarde- en normendebat duidelijk is aangeslagen.

De andere inleiders, de Delftse hoogleraar P. van Gennip, CU-fractieleider Rouvoet en dr. B. van Stokkom van het Centrum voor Ethiek van de Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN), bespeurden in de samenleving en in de politiek een vijandig klimaat tegenover kerken. „De kerken zijn in het been geschoten”, vond Van Gennip.

Rouvoet stelde vast dat religie in het politieke debat besmet is verklaard. Het wordt als een privé-aangelegenheid beschouwd en niet als van beslissend belang voor meningsvorming. Hij signaleerde de laatste tijd een tendens om de burgers in een seculier (niet religieus) keurslijf te persen. Volgens hem is dat bepaald geen onschuldig verschijnsel. „Op voorhand is een seculiere dictatuur niet minder bedreigend dan een religieuze dictatuur.”

Van Stokkom had in het WRR-rapport gemist dat de burger steeds onverschilliger en wantrouwender wordt. De opkomst van de LPF getuigt daarvan. „Het vertrouwen in overheid, politie, onderwijs en andere instellingen neemt de laatste tijd dramatisch af.” Hij denkt dat dit cynisme en wantrouwen ook een rol spelen bij de verloedering van de samenleving. Schuyt vond die conclusie te voorbarig. „Mensen zeggen inderdaad dat hun vertrouwen in de overheid afneemt maar als ze diezelfde overheid nodig hebben, weten ze haar nog altijd goed te vinden.”