Dat stelt drs. Jaco van der Knijff in een artikel in het Jaarboek voor liturgieonderzoek, dat deze week verscheen. In kader van zijn promotieonderzoek naar de Eenige Gezangen stuitte hij in de British Library in Londen op het anonieme liedboekje, dat 38 psalmen en 19 gezangen bevat.

Hymnologen wisten, dankzij een 18e-eeuwse beschrijving, wel dat het boekje bestaan had, maar de inhoud was tot nu toe voor wat de gezangen betreft onbekend. Van der Knijff, als muziekredacteur werkzaam bij deze krant, geeft in het artikel de inhoud van het liedboekje weer en probeert het te duiden.

Volgens hem is het aannemelijk dat het boekje is gedrukt bij Harman Schinckel in Delft. Deze bracht in het jaar van de Beeldenstorm uit verschillende psalmbundels van Jan Utenhove 38 psalmen bij elkaar. Daarnaast nam de drukker negentien gezangen op. Vijf daarvan komen uit de bundels van Utenhove. De andere veertien heeft de drukker naar zijn zeggen „uut de boecken der gereformeerde Kercken versamelt.” Het zijn echter volgens Van der Knijff „lutherliederen van de zuiverste soort.”

Opgenomen zijn vertalingen van liederen als ”Vom Himmel hoch”, ”Christ lag in Todesbanden”, ”Erhalt uns Herr bei deinem Wort” en ”Verleih uns Frieden”. Het gaat om een selectie die, aldus de onderzoeker, samen met de vijf gezangen van Utenhove „een tamelijk compleet kerkboek oplevert” met catechismusliederen, gezangen voor vaste momenten in de eredienst, feestdagen, de rouwtijd en voor gebruik thuis.

Het „gemengde liedboekje” laat volgens Van der Knijff zien „dat de latere afbakening tussen ”luthers” en ”gereformeerd” op de Nederlandse kerkelijke kaart in 1566 nog niet zo duidelijk was: de drukker van dit verboden psalmboek kon aan gebruikers van de psalmen van Utenhove (calvinisten) gezangen van Luther aanbieden met de mededeling dat hij ze uit de boeken van de gereformeerde kerken had verzameld. De ”nieuwe religie” kon in deze jaren van de Reformatie in de Nederlanden blijkbaar nog verschillende accenten hebben, die door elkaar liepen.”

Behalve dat de herontdekking van deze anonieme uitgave een „vervelende leemte in het hymnologisch onderzoek” opvult, zet dit liedboekje volgens Van der Knijff ook de besluiten van de eerste vergaderingen van de Gereformeerde Kerk in de zestiende eeuw over de kerkzang in een nieuw perspectief. De provinciale synode van Dordrecht van 1574 waarschuwt bijvoorbeeld voor het zingen van „andere gheestelicke liedekens”, terwijl de nationale synode die in 1581 in Middelburg samenkomt aan de afgevaardigden van Overijssel toestemming geeft om een aantal liederen van Duitse herkomst te laten drukken.

De vraag is vaak gesteld uit welke bundels dergelijke Duitse liederen gezongen kunnen zijn. Het ”Londense boekje” is nu „een nieuwe en vroege bron voor onze kennis van het gebruik van lutherliederen door gereformeerden aan het begin van de Reformatie in de Nederlanden”, aldus Van der Knijff.