De onderhandelingen tussen brancheorganisatie INretail (mode en wonen) en de vakbonden zijn onlangs gestrand op de zondagstoeslag, in de praktijk een dubbel salaris voor iemand die op zondag werkt. De druk vanuit de grootwinkelbedrijven om de toeslag af te schaffen is hoog en reformatorische ondernemers reageren daar wisselend op.

Klaas Prosman jr., directeur van Doornebal Interieurs in Lienden, vindt het ronduit slecht dat 
INretail zich leent voor een discussie over de afschaffing van de zondagstoeslag. „Maar we moeten nog een stap terug. Afgezien 
van de noodzakelijke werkzaamheden zou er helemaal geen zondagsarbeid moeten bestaan. INretail zou zich moeten realiseren dat ze met haar standpunt een bijdrage levert aan de uitholling van de zondag. Zelfs los 
van mijn principe ben ik ervan overtuigd dat een economie die 
7 dagen per week, 24 uur per dag doorgaat slecht is voor werkgevers en werknemers.”

Laatste belemmering

Gerrit Ligtenberg, winkelier uit Rijssen, realiseert zich dat een afschaffing van de zondagstoeslag verstrekkende gevolgen zal hebben. „De zondagstoeslag is de laatste belemmering voor grootwinkelbedrijven om de zondag op te nemen in de 24 uurseconomie. De concurrentiepositie van het midden- en kleinbedrijf komt dan in het geding. Als een klant zijn euro’s op zondag uitgeeft, komt hij maandag niet meer bij mij. Onze omzet vloeit dan weg. Wat mij betreft maken ze de zondagstoeslag zo hoog mogelijk.”

Hij beseft dat de vakbonden heel lastige onderhandelingen tegemoet gaan. „Ze hebben geen wisselgeld meer om in de onderhandelingen de zondagstoeslag te behouden en daarvoor iets anders toe te geven.”

Als de zondagstoeslag afgeschaft is, zullen christelijke werkgevers steeds meer onder druk worden gezet om mee te doen. „Het zijn voortdurend speldenprikken. Ik sprak een kerkelijk meelevende collega uit de Achterhoek die één keer gedwongen open was op zondag. Ze wil daar nu beslist niet nog een keer aan meewerken. Wordt ze daartoe toch gedwongen, dan kan de uiterste consequentie zijn dat ze haar tent zal moeten sluiten.”

Volgens andere reformatorische ondernemers zal de afschaffing van de zondagstoeslag geen probleem opleveren, maar eerder oplossen. „Afschaffing van de zondagstoeslag stimuleert ondernemers wel om op zondag open te zijn, maar werknemers staan niet te springen om voor een enkel salaris op zondag te werken. Het geld is nu voor hen een prikkel om het wel te doen. In de praktijk wordt nu iets wat niet goed is 
–zondagsarbeid– dubbel beloond. Ik zou daarom niet zo hard willen roepen dat het verkeerd is om de zondagstoeslag af te schaffen”, meent Jaap Witte, directeur van woonwinkelketen TMC.

Niet vroom

Ook Jan Linker, directeur van woonwinkelketen LinkerLisser, zou het niet betreuren wanneer de zondagstoeslag zou verdwijnen. Hij wijst op een onderzoek van het CNV een paar jaar geleden, waaruit bleek dat de bereidheid om op zondag te werken fors omlaagging als er aan de toeslag zou worden gesleuteld. Dat zou de koopzondagen ook minder aantrekkelijk kunnen maken voor ondernemers.

„Maar ik kan goed begrijpen dat vakbonden tegen zijn. We moeten zuinig zijn op de zondag als rustdag. We hoeven trouwens helemaal niet vroom te doen: ook in reformatorische kring doen veel mensen zondagsarbeid in ziekenhuizen en verzorgingstehuizen alleen maar omdat ze dan dubbel worden uitbetaald. Vergis je niet: geld is een ontzettend belangrijk middel om het gedrag van mensen te sturen.”

Peter Schalk, directeur van de RMU, vindt het een begrijpelijke, maar ook eenzijdige redenering om de afschaffing van de zondagstoeslag toe te juichen. „De RMU kijkt vanuit een breder perspectief naar deze kwestie.”

Hoewel werknemers die lid zijn van de RMU geen directe schade zullen ondervinden van de afschaffing van de zondagstoeslag in de woon- en modebranche, zal het hen indirect zeker treffen, meent Schalk.

Schalk heeft vier motieven om tegen de afschaffing van de zondagstoeslag te zijn. Als eerste noemt de RMU-directeur het principiële motief. „Laat de zondag rustdag zijn. Als we meegaan in de afschaffing van de toeslag, geven we toe aan de druk om de zondag steeds minder belangrijk te maken.”

Geen cent extra

Wanneer het salaris op zondag wordt verlaagd tot enkelloon, zullen er meer winkels opengaan, wordt de druk op het personeel groter en neemt de sociale cohesie af, vreest Schalk. „Verder levert het de economie geen cent extra op. Het geld wordt alleen op een ander moment uitgegeven. Ten slotte, wanneer de toeslagen er in de woon- en modebranche afgaan, kan dat als breekijzer fungeren om ook in andere sectoren van de zondagstoeslagen af te komen. Nu maken deze de aparte status van de zondag nog duidelijk.”

Nu kan elke werknemer weigeren om op zondag te werken. Schalk: „Als de zondag steeds meer wordt gelijkgeschakeld met andere dagen, kan de wetgeving die werkweigering op zondag nu nog mogelijk maakt, onder spanning komen te staan. Ik weet niet waarop dat zal uitlopen.”