„Veel Amerikaanse bisschoppen zijn gedesoriënteerd door wat deze nieuwe paus zegt en het lijkt er niet op alsof ze de agenda van de paus omarmen”, zegt voormalig chef John Thavis van de Catholic News Service. „Tot nu toe hadden de bisschoppen het gevoel dat het Vaticaan altijd achter hen stond. Wat de bisschoppen zeiden, vooral op politiek gebied, werd uiteindelijk altijd wel gesteund door Rome. Daar kunnen ze nu niet meer op rekenen.”

Kardinaal Raymond Burke zei eerder dat de kerk onder paus Franciscus is als een schip zonder roer. Die opmerking maakte hij kort voor de paus hem verwijderde als hoofd van het gerechtshof van het Vaticaan, een stap die Burke had zien aankomen.

Bisschop Thomas Tobin stelt dat het beleid van Franciscus op hem ‘protestants’ overkomt. Hij doelt op een vorige maand chaotisch verlopen synode in Vaticaanstad. Het leek er even op dat de bisschoppen daar zouden instemmen met een document dat pleitte voor een respectvollere omgang met homoseksuelen en gescheiden mensen. Maar uiteindelijk haalde zelfs een afgezwakte versie het niet. Ook wijst Tobin op een uitspraak van Franciscus tegenover jonge katholieken. De paus riep hen op de kerk door elkaar te schudden en rotzooi te trappen in hun bisdommen. „De paus vindt het leuk om er een puinhoop van te maken. Zijn missie lijkt geslaagd.”

„Verwarring komt van de duivel. En het beeld dat het publiek van de synode kreeg was verwarrend”, zegt aartsbisschop Charles Chaput uit Philadelphia.

De paus vraagt de Amerikaanse bisschoppen een draai te maken die zij eigenlijk niet willen maken. Terwijl de bisschoppen zich de laatste jaren steeds meer inzetten tegen groeiende acceptatie van bijvoorbeeld het homohuwelijk, heeft de paus aangegeven dat dit niet meer het voornaamste aandachtspunt moet zijn.

In de aanloop naar de tussentijdse verkiezingen die deze maand werden gehouden schreven Amerikaanse bisschoppen nog in een ‘kiezersgids’ dat abortus en aanverwante onderwerpen zwaarder wegen dan immigratie en armoede. Paus Franciscus vermijdt doorgaans het opleggen van bepaalde waarden en normen. Hij legt steeds de nadruk op het belang van een open debat en brede discussie. Daarmee staat zijn beleid in sterk contrast met het beleid van de Amerikaanse bisschoppen, die meer taboes opwerpen.

De bisschoppen, bijna allemaal nog benoemd door de conservatievere pausen Johannes Paulus II en Benedictus XVI, zien zichzelf als de enige autoriteit die aangeeft wat authentiek katholiek is. Zij zien hun aanpak, waarbij specifieke onderwerpen worden benoemd en in herinnering wordt gebracht waar geen discussie over mag worden gevoerd, als cruciaal voor het in stand houden van het geloof. Ze zijn de afgelopen jaren dan ook steeds meer achter gesloten deuren gaan werken. Bij bijeenkomsten was er weinig ruimte voor publiek debat.

Bij de synode van vorige maand opende Franciscus echter met de oproep aan bisschoppen om stoutmoedig te zijn. „Laat niemand zeggen dat je iets niet kan zeggen.” Ook had de paus in de maanden daarvoor input gevraagd bij bisschoppen over de hele wereld en had hij gesprokken met katholieke koppels.

De bijeenkomst die maandag in Baltimore plaatsvindt richt zich volgens de agenda voornamelijk op zaken waar de bisschoppen zich al op richtten voor Franciscus paus werd: vrijheid van religie, tegenhouden van het homohuwelijk en morele beslissingen in de gezondheidszorg. De agenda kan echter altijd nog worden aangepast. „Het schema is slaapverwekkend. Aan de hand van mijn agenda zou je niet zeggen dat dit zo’n belangrijk moment is in het bestaan van de kerk”, schreef verslaggever Michael Sean Winters van de National Catholic Reporter.