Keller, die deze week in Parijs is voor het congres ”The Gospel within the City” (Het Evangelie binnen de stad), zou zijn 25-jarig jubileum als predikant van Redeemer Presbyterian Church het liefst in stilte voorbij hebben laten gaan. Maar achteraf was hij toch blij met de receptie, die speciaal was georganiseerd voor mensen die tijdens de eerste drie jaar van Redeemer tot geloof waren gekomen. „Ze kwamen uit alle delen van de wereld en vertelden hoe hun leven 25 jaar geleden veranderde. Dat waren bijzondere verhalen.”

Intimiderend

Timothy J. Keller (1950) groeide op in de Amerikaanse staat Pennsylvania. Hij studeerde theologie aan Bucknell University en Gordon-Conwell Theological Seminary en promoveerde in 1981. Keller was vervolgens predikant in Hopewell (Virginia) en hoogleraar praktische theologie aan Westminster Theological Seminary, totdat hij in 1989 werd gevraagd om in New York een gemeente te stichten.

Niet echt een taak waarvan hij altijd had gedroomd, zegt hij. „Ben je weleens in New York geweest? Het is een angstaanjagende omgeving, zeker in vergelijking met steden als Parijs of Amsterdam. Alles is groot, inti­miderend. Dat is niet alleen de ervaring van predikanten die daar gaan werken, ook van anderen die er komen. New Yorkers zijn heel sceptisch.”

Maar het was ook een uitdaging om mensen in zo’n seculiere omgeving met het Evangelie in aanraking te brengen. „Dat ik me door God geroepen wist, maakte het misschien gemakkelijker om in deze stad te gaan werken. Ik merkte dat God geopende deuren gaf en mij wilde gebruiken.”

Langzaam verdween ook de angst voor de stad. „Wat dat betreft is het gebed heel belangrijk geweest. Je herinnert jezelf eraan wie God is en komt in Zijn aanwezig­heid. Je oriëntatie ver­andert, ook als je uit de Bijbel leest en daarover nadenkt. Soms denk je te groot van jezelf en moet je klein worden. En soms denk je te klein van jezelf –zoals Elia in het Bijbelboek Koningen, die ten onrechte dacht dat hij de enige profeet was– en richt Hij je op.”

U geeft leiding aan een grote gemeente, schrijft veel boeken. Hoe vindt u tijd voor gebed?

„Het is niet zo moeilijk als je misschien denkt – behalve als je kleine kinderen hebt, dan is het echt verschrikkelijk. Toen onze kinderen jong waren, worstelden mijn vrouw en ik ook met het vinden van tijd voor gebed. We waren middelmatige ouders en middelmatige christenen in die tijd.

Bidden loont. Als je merkt dat dit zo is, ga je opnieuw bidden. Dus het kan misschien zo zijn dat je worstelt met het vinden van tijd, maar dan hoop ik dat je zult ervaren dat het gebed iets oplevert. Zonder bidden ‘verdrink’ je bovendien.”

U schrijft een paar boeken per jaar; volgende week verschijnt er een over het gebed. Hoe kiest u uw onderwerpen?

„Ik begon pas te schrijven op mijn 58e, een leeftijd waarop je niet meer van mening verandert over belangrijke onderwerpen. Na veertig jaar predikantschap heb je heel wat preken gemaakt en toespraken gehouden. Mijn vrouw, stafleden van de kerk en gemeenteleden stimuleren me om dergelijk materiaal te ordenen en samen te voegen tot een boek, bijvoorbeeld over lijden of afgoderij. Het gaat dus om compilaties van materiaal dat ik door de jaren heen heb verzameld. Alle predikanten kunnen overigens zo te werk gaan.”
Hoe heeft het predikantschap in New York u gevormd?

„Ik kwam in New York toen ik 38 jaar was, dus ik ben in veel opzichten vóór die tijd gevormd. God maakte me klaar voor het werk in de stad. Voor Amerikanen is New York een heel seculiere stad, zeker in vergelijking met andere delen van het land. Mensen, zowel binnen als buiten de stad, denken dat het niet mogelijk is om in deze omgeving een kerk te beginnen. Daarom krijgt mijn predikantschap veel aandacht, ook omdat er mensen in Christus gaan geloven.”

Keller kwam in een stad waarin hij als „workaholic” op zijn plaats was. „In New York is hard werken heel belangrijk, en wat dat betreft sloot ik onbedoeld aan bij de cultuur. Mensen zien je dan als een leider die ze willen volgen. Dat was niet altijd goed, al heeft God dit wel willen gebruiken. Ik ben nu ouder en geef minder om prestaties. Ik hoop dat die werk­verslaving definitief voorbij is.”

Groeispurt

Redeemer Presbyterian Church maakte vanaf 1989 een groeispurt door. Na een jaar telde de gemeente 200 leden, het jaar daarop 700. Vooral in 2001, na de aanslagen op de Twin Towers op 9/11, nam het ledental flink toe. Tegenwoordig worden er op 3 locaties 8 diensten gehouden, die gemiddeld door in totaal 5700 mensen worden bezocht.

Die stormachtige groei was niet altijd gemakkelijk, erkent Keller. „Een gemeente van 100 leden vraagt een heel andere manier van communicatie en het nemen van beslissingen, dan een van 400, of 1200, of 5000. Dat was moeilijk; ik moest mezelf als leider als het ware steeds opnieuw uitvinden. Ja, ik heb ook fouten gemaakt, zo heb ik mensen aangesteld die veel te veel werk moesten doen.”

Redeemer helpt gemeentestichters in Europese steden. Kunnen gemeenten op het platteland ook iets van Tim Keller leren?

„Veel kerken in Europa zijn traditioneel, in de zin dat mensen er vanaf hun geboorte in opgroeien. Ze erven als het waren het christen­dom. In veel steden is die tijd voorbij. Kerken daar bevelen het christelijk geloof aan; mensen moeten een bewuste keuze daarvoor maken. De samenleving is individualistischer geworden.

Kerken op het platteland, zoals in de biblebelt in Nederland, doen er goed aan van de kerken in de stad te leren: hoe ze het christelijk geloof kunnen voorhouden aan seculiere, sceptische mensen, die eigen keuzes maken. Ik weet dat dit controversieel is, want deze kerken op het platteland zijn in veel opzichten sterk. Maar ook daar zal een tijd komen dat ze niet meer het centrum van de plaatselijke samenleving zullen vormen.”

De predikant probeert niet-christenen met het Evangelie te bereiken door aan te sluiten bij hun vragen en geloofsovertuigingen. Een „klassiek” voorbeeld is volgens hem wat de Britse schrijver C. S. Lewis in het boek ”Het probleem van het lijden” schrijft. „Mensen houden niet van een toornend God, maar ze willen wel een God van liefde”, aldus Keller. „Oké, je wilt dus een God hebben die van je houdt, zoals een vader van zijn kind of een kunstenaar van zijn kunstwerk. Maar als je als vader ziet dat je kind iets verschrikkelijks wordt aangedaan, dan doet dat pijn en ben je boos. Een God van liefde kan dus tegelijk toornig zijn.

Dus we beginnen met een leerstuk waarover christenen en niet-christenen het eens zijn, en spreken dan over een leerstuk waarover ze van mening verschillen. Dat is een heel andere benadering dan dat je meteen zegt: Volgens de Bijbel is God een toornend God, en daarmee klaar.

Het lijkt er soms op dat we mensen vertellen wat ze graag willen horen, en dan pas later de minder aangename zaken aan de orde stellen. Maar zo werkt het niet. Je koppelt het ‘slechte’ nieuws aan dingen die ze al weten, geloven of ervaren hebben. Dat versterkt je argument.”

Ook Keller vindt soms het ene christelijke leerstuk gemakkelijker te geloven dan het andere. „Een heel goede vriend van mij overleed aan kanker, twee maanden nadat hij te horen kreeg dat hij ziek was. Hij heeft een dochter die in verwachting is van zijn kleinkind. Je gelooft dat Gods wil de beste is, maar op zulke momenten is de bede ”Uw wil geschiede” een moeilijk leerstuk. Tegelijk weet en ervaar ik de waarheid van zo veel andere christelijke leerstukken.”

Hoe ziet u de toekomst van 
Redeemer Presbyterian Church?

„Onze drie locaties hebben beloofd de komende jaren elk twee nieuwe dochtergemeenten in New York te stichten. Zo wordt Redeemer een netwerk van kerken, met eigen predikanten en stafleden. En ergens in de komende twee, drie jaar, stap ik eruit.”

Dit is het eerste deel in een serie over kerkplantingen in Europa. Woensdag deel 2: Samuel Foucachon over gemeente­stichting in Parijs.

Conferentie City to City Europe in Parijs

City to City Europe, een interkerkelijk netwerk van kerkplanters in Europese steden, houdt vanaf vandaag tot donderdag in Parijs het internationale congres ”The Gospel within the City” (Het Evangelie binnen de stad). Centraal staat de vraag hoe het Woord van invloed is op de prediking, de kerken en de interactie met de cultuur. Dr. Tim Keller, predikant van Redeemer Presbyterian Church in New York, is een van de hoofdsprekers. Aan het congres ”The Gospel within the City” nemen zo’n 525 predikanten, zendelingen, kerkplanters en kerkelijk werkers deel. Van hen komen er ongeveer zeventig uit Nederland.

Zie ook:

Keller zet seminarie op in New York (RD.nl, 24-09-2014)

Keller voor Nederlanders – interview met Stefan Paas (Reformatorisch Dagblad, 06-03-2014)

Speciale editie boek Tim Keller voor Nederland (Reformatorisch Dagblad, 14-09-2013)

Kritiek op theologie Keller (Reformatorisch Dagblad, 05-07-2013)

Luister beter naar Tim Keller (Reformatorisch Dagblad, 25-05-2013)

Tim Keller is geen calvinist - door dr. P. de Vries (Reformatorisch Dagblad, 22-05-2013)

Redelijke godsdienst: Keller verdedigt het geloof in God (Daniël, 05-01-2013)

Tim Keller: Zuivere leer niet voldoende bij evangelisatie: Amerikaanse predikant publiceert boek over kerk in samenleving (Reformatorisch Dagblad, 06-10-2012)

Liefde voor de stad – interview met Tim Keller (Reformatorisch Dagblad, 28-10-2011)

Antwoord aan een scepticus: Tim Keller: Twijfel over het christelijk geloof is óók geloof (Reformatorisch Dagblad, 25-09-2008)