Greenwald over Edward Snowden en de NSA
Onmiskenbaar vormen de onthullingen van Edward Snowden hét journalistieke verhaal van de afgelopen jaren. De Amerikaanse klokkenluider legde een wereldwijd afluister- en spionageapparaat bloot dat zijn weerga niet kent.
Glenn Greenwald, de journalist die het bewijs voor de praktijken van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA naar buiten bracht, verhaalt in ”De afluisterstaat” over zijn contacten met Snowden en het nog altijd niet geluwde debat dat ontstond na zijn publicaties.
De eerste paar hoofdstukken lezen als een spionageroman. Greenwald beschrijft hoe voormalig NSA-medewerker Snowden verschillende malen omzichtig poogt contact op te nemen. Die contacten leiden tot een ontmoeting in een hotelkamer in Hongkong. Daar raakt Greenwald overtuigd van de motieven van Snowden.
De klokkenluider is er niet op uit de systemen van de NSA te vernietigen. Wel wil hij de Amerikaanse burgers „de kans geven om zelf te beslissen of deze systemen zo moeten doorgaan”, vertelt hij. Uit de documenten die hij aan de journalist overhandigt rijst het beeld op van de NSA als een alomtegenwoordige dataverslinder. Greenwald bespreekt de verschillende programma’s die de dienst –vaak in samenwerking met de Britse geheime dienst GCHQ– gebruikt om zo veel mogelijk gegevens te verzamelen.
Het is een apparaat zonder weerga, een vangnet dat op allerlei manieren informatie onderschept, om te voorkomen dat de Verenigde Staten opnieuw getroffen worden door terroristische aanslagen. Intussen gebruiken de VS de systemen zonder gêne ook voor diplomatieke en economische spionage, op wereldschaal. Fijntjes merkt Greenwald op dat de omvangrijke programma’s de aanslag op de marathon van Boston niet konden voorkomen.
De angst voor terrorisme is onterecht aangewakkerd ter legitimatie van de praktijken van de inlichtingendiensten, betoogt Greenwald. „Afstand doen van privacy uit hang naar volmaakte veiligheid is even schadelijk voor de geest en levenswandel van een individu als voor de politieke cultuur.” In zijn laatste hoofdstuk haalt hij daarom nog maar even uit naar de Amerikaanse pers, die in zijn ogen kritiekloos achter Washington aanhobbelt.
En Snowden? Die zit, vogelvrij verklaard, ondergedoken in Moskou. Voor sommigen een verrader, voor anderen een held. Hij gaf een comfortabel bestaan op om onthullingen te doen die wereldwijd nog altijd nadreunen en waarvan we het laatste nog niet hebben gezien. Wie het belang ervan op waarde wil kunnen schatten, leze Greenwalds boek.
Boekgegevens
De afluisterstaat. Edward Snowden, de NSA en de Amerikaanse spionage- en afluisterdiensten, Glenn Greenwald; uitg. Lebowski, Amsterdam, 2014; ISBN 978 90 488 1940 9; 332 blz.; € 19,95.
