Zoals een roofdier dat zich verschanst heeft in het oerwoud en loert op zijn prooi: ieder moment kan het genadeloos toeslaan. Wie zit er achter deze mysterieuze beweging die in naam van Allah dood en verderf zaait in het noorden van Nigeria?

Eind mei, bij de laatste Boko Harambomaanslag in Jos, vielen er 108 doden. Sindsdien is de schrik niet meer verdwenen. Als de schemering valt, haasten mensen zich naar huis. Ze kijken elkaar niet meer aan. Het onderhuidse wantrouwen is torenhoog. Misschien is de papayaverkoper langs de kant van de weg wel een van hen…

Terwijl de septemberregen genadeloos neerzijgt op het modderwegdek, komt het goede nieuws binnen via een sms’je: een ex-Boko Haramsoldaat wil praten! Morgen om vier uur ’s middags.

Na enkele weken van zorgvuldige voorbereidingen betaalt het onderzoek zich uit. De tussenpersoon van de tussenpersoon geeft na de stevige ondervraging van gisteren groen licht: er is vertrouwen.

Maar aan het interview kleven risico’s. Iedere jihadstrijder die uit de school klapt, kan rekenen op de kogel. Dat is klip-en-klaar verteld toen hij zich zes jaar geleden aansloot bij de islamitische terreurbeweging Boko Haram.

Hol van de leeuw

De compound waar de ontmoeting de volgende dag plaatsvindt, is tot de tanden toe beveiligd. Pas na twee slagbomen, vier telefoontjes en een hermetisch afgesloten poort kan het hol van de leeuw worden betreden.

Op de houten stoel midden in de kale kamer zit een jongeman – misschien is hij 25 jaar? Hij oogt nerveus, maar vastberaden. Hij kent de risico’s. Toch heeft hij er welbewust voor gekozen om met zijn verhaal naar buiten te treden.

Zes jaar lang leidde hij een geheim leven in het hart van de Boko Harambeweging. „Ik heb christenen vermoord, ook zwangere vrouwen en kinderen. Dat maakte me niet uit. Ik was ervan overtuigd dat ik Allah hiermee een dienst bewees.”

Hij heeft meer dan tien, misschien wel twintig christenen de kogel gegeven of onthoofd. „De tel ben ik kwijtgeraakt.”

Terwijl hij zijn verhaal vertelt, kijkt hij strak voor zich uit. Vanuit zijn islamitische achtergrond is hij het niet gewend om vrouwen aan te kijken. Of is het schaamte?

Moordpartij

„Ik was betrokken bij zes grote gewapende aanvallen in Midden- en Noord-Nigeria.” Overdag was hij thuis, bij zijn ouders. Hij zorgde voor de koeien van zijn vader. Voor school was geen geld, en bovendien was school volgens zijn vader niet belangrijk.

Zijn familie behoort tot de overwegend islamitische Fulanistam, traditioneel veehouders van beroep. ’s Nachts werd hij regelmatig opgeroepen om mee te gaan met de moordpartijen.

Als Boko Haramstrijders een dorp of stad aanvallen, omsingelen ze de plaats met minimaal 200 man, nooit met minder, om zeker te zijn van succes. Direct na de openingsaanval splitsen ze zich op in kleine groepen. „Niemand van mijn vrienden wist ervan. Het was ten strengste verboden om hierover te praten. Alleen mijn ouders waren door de moellah op de hoogte gebracht. Maar die vonden het een eervolle zaak dat ik voor Allah streed. Ze waren trots. Dat gaf me een goed gevoel.

Van jongs af aan heeft mijn vader me meegenomen naar de moskee in ons dorp. De islam was het allerbelangrijkste in mijn leven. Ik bad vijf keer per dag, altijd. De Koranteksten die we in de moskee bestudeerden, leerde ik uit mijn hoofd. Ik was gedreven. De moellah mocht me graag. Ik denk dat hij me daarom heeft aanbevolen voor het trainingskamp.”

Bommen maken

Op 19-jarige leeftijd wordt hij samen met vier andere jongens uit zijn dorp uitverkoren door zijn eigen moellah voor een speciaal trainingskamp op een geheime locatie diep in het oerwoud.

„Het kamp was in de buurt van Barkinladi. In totaal waren we met 150 jongens, Nigerianen uit alle delen van het land. Sommigen waren ook getraind voor de jihad in Saudi-Arabië. Daar hadden ze bommen leren maken. ’s Ochtends kregen we les uit de Koran. Iedere middag kregen we militaire training: leren werken met AK-47, K2 en machinegeweren.

Onze trainers werkten bij het Nigeriaanse leger. Dat was duidelijk vanwege hun uniformen en dat zeiden ze ook tegen ons. We kregen te horen dat we met niemand mochten praten over het bestaan van dit kamp. Als we onze geheimhoudingsplicht zouden schenden tegenover een moslim, stond daar een geldboete op van 10.000 Nigeriaanse naira (circa 50 euro) en 100 zweepslagen. Als we onze belofte zouden breken tegenover een christen, zouden we direct de kogel krijgen. Dat heb ik een keer meegemaakt.”

Omdat hij een goede indruk maakt op zijn superieuren, krijgt hij na het trainingskamp de verantwoordelijkheid voor een peloton van twaalf man. „We gingen van huis tot huis. Onze missie was zo veel mogelijk christenen op te sporen en om het leven te brengen. De islam is superieur.”

Emoties kent hij naar zijn zeggen niet. „Bij het overhalen van de trekker had ik geen gevoel. Ik deed dit werk voor Allah, het was een goede zaak. Wel moesten we eerst uitvinden of die persoon bij het Nigeriaanse leger of bij de veiligheidsdienst werkte. Als we zeker wisten dat dat niet zo was, gingen we verder.

Als iemand christen was, kreeg hij drie keer de kans om zich tot de islam te bekeren. Als de persoon weigerde, dan was de kogel ons antwoord.” De Boko Haramstrijder is er trots op dat hij nooit alcohol of drugs gebruikt heeft tijdens de aanvallen. „Veel jongens namen dat spul, maar ik wilde een goede moslim zijn.”

Twijfel

De laatste maanden begint zijn geweten te knagen. „Brengt deze godsdienst me werkelijk in de hemel? Ik begon moe te worden van alle haat. Zo veel van mijn vrienden waren al omgekomen. Wanneer is het mijn beurt?”

Hij begint te twijfelen. In zijn eigen dorp observeert hij een paar christelijke families. „Wat ik niet begreep is dat ze hun vijanden gemakkelijk vergeven. Het waren goede mensen, vredelievend. Door naar hen te kijken, kreeg ik steeds meer weerzin tegen mijn eigen leven.”

Dan –nu zeven weken geleden– hakt hij de knoop definitief door. Hij stapt eruit. Via via maakt hij contact met iemand in de christelijke gemeenschap. „Nu ben ik geen moslim meer. Met schaamte kijk ik terug op mijn leven. Voorzichtig heb ik mijn vrouw gepolst over het christelijk geloof. Dat zou zeker het einde van ons huwelijk betekenen, gaf ze te kennen. Ik ben Boko Haram ontvlucht en mijn eigen familie. Zelfs mijn vrouw weet niet waar ik nu ben. Als ze me vinden, nemen ze wraak. Het is levensgevaarlijk als ik hun vertel waar ik nu mee bezig ben.”

Opeens komen twee securitymannen naar binnen. Het interview moet abrupt worden afgerond. Vragen te over. Maar het doek valt. De schemering is al ingevallen. Nog een haastige foto. En weg is hij.

Marjon van Dalen is freelancejournalist en verbleef afgelopen weken in Nigeria om voor Stichting De Ondergrondse Kerk een boek te schrijven over de impact van de Boko Haramaanslagen op christenen in Nigeria.

Wat wil Boko Haram?

De islamitische terreurgroep Boko Haram is opgericht in 2002 en heeft bases in Noordoost-Nigeria. De groep vergelijkt zichzelf met de taliban in Afghanistan en wordt lokaal ook wel zo genoemd. In Nigeria streven deze extreem gewelddadige jihadstrijders naar strikte toepassing van de sharia in het hele land. Boko Haram is ook actief in Kameroen, Tsjaad, Niger en de Centraal-Afrikaanse Republiek.