De bijzonder hoogleraar secularisatiestudies namens de IZB en de GZB aan de Rijksuniversiteit Groningen sprak dinsdag tijdens een drukbezochte predikantenbijeenkomst in Woudenberg. Op deze door de Gereformeerde Zendingsbond (GZB) in de Protestantse Kerk belegde studiemorgen was ook een aantal predikanten uit Malawi aanwezig.

Vertrouwen

De inleider begon met de documentaire ”Goodbye to Canterbury”, waarin de vroegere aartsbisschop Rowan Williams „zijn” kathedraal toont als een verbeelding van de echte werkelijkheid: zo ziet de wereld eruit. Prof. Paul: „De secularisatie begint bij de verbeelding. In een geseculariseerd wereldbeeld verandert er nauwelijks iets zonder God. Christenen zijn niet immuun voor de secularisatie van de verbeelding.”

De bijzonder hoogleraar is evenzeer wars van pessimisme als van optimisme over de secularisatie. „Pessimisme en optimisme zijn beide gestoeld op prognoses. De kerk leeft niet van optimisme, maar van vertrouwen. We kunnen ons slechts in vrees en beven toevertrouwen aan Gods gang door de geschiedenis.”

Prof. Paul verfoeit het dat de kerk is bevangen door dadendrang. „Laat de kerk zich niet van een geseculariseerde kant zien als zij meent de secularisatie te kunnen bedwingen? Wie denkt dat hij de secularisatie te lijf kan gaan op basis van prognoses en analyses, verliest uit het oog dat het geloof een gave van God is.”

Op de knieën

De secularisatie van het vertrouwen heeft volgens hem te maken met een managersmentaliteit. Deze houding dient plaats te maken voor die van de leerling. „Wat we moeten oefenen is afhankelijkheid van God. Een christen draait niet aan de knoppen maar ligt op de knieën. We hebben de gestalte van de leerling nodig die vraagt: „Wat doe ik verkeerd?””

In dit verband gebruikte hij de woorden verlangen, vertrouwen en toewijding om richting te geven aan het leerling-zijn. Als concrete punten noemde prof. Paul tijd nemen voor God, in de leer gaan bij identificatiefiguren en het „niet wanhopen als je God niet ervaart.”

De bijzonder hoogleraar wees er verder op dat de Nederlandse kerk kan leren van de wereldwijde kerk. „Wie zich als leerling wil opstellen heeft de verbinding met de wereldkerk hard nodig. Zij kan ons van buitenaf op onze zonden en tekortkomingen wijzen.”

Malawi

Ds. Macbowman Mulagha, predikant van de Church of Central Africa Presbyterian (CCAP) in Malawi, refereerde in zijn toespraak ook aan de secularisatie in het Afrikaanse land: kerkverlating door de invloed van onder meer sport. Als andere problemen van zijn kerk noemde hij bijgeloof, satanisme en geringe huwelijkstrouw. Velen scheiden na een drie- of viertal jaren. Ook het welvaartsevangelie ziet de predikant als een gevaar voor de betrekkelijk jonge kerk.

Het is, aldus ds. Mulagha, nodig om het Evangelie te leven, jongeren en vrouwen meer bij de kerk te betrekken, en aan Bijbelstudie te doen. Hij vindt de verbinding met de kerk van het westen van groot belang.

Houding

Tijdens de vragenbeantwoording stelde prof. Paul dat de kerk diep ondergedompeld is in het geseculariseerde denken, waarbij men vaak een christelijk sausje giet over moderne gedachten. „We moeten ons weer oefenen om onze hoop op God alleen te stellen en te weten dat we alles alleen maar van Hem kunnen ontvangen.”

De Groningse hoogleraar erkende dat de afhankelijkheidsgestalte moeilijk is voor mensen van deze tijd. „Het is geen activiteit maar een houding.”

Voor theologen betekent het leerling-zijn volgens hem de klassieke woorden van de kerk in verband brengen met de hedendaagse werkelijkheid, bijvoorbeeld door de woorden van Augustinus, „Onrustig is ons hart totdat het rust vindt in U”, te laten zien in de context van nu. Op het niveau van het gemeentelid gaat het vooral om de concrete voorbeelden van mensen die het geloof leven.

Lees ook:

Prof. Herman Paul: Buigt u zich eens over een wieg

Dr. Herman Paul wordt bijzonder hoogleraar IZB en GZB in Groningen