Het olieconcern zei vrijdag dat het gaat om olie- en gasreserves ter grootte van 3,9 miljard vaten. Shell heeft die reserves in de periode 1996-2002 opgenomen als bewezen, maar noemt ze nu „waarschijnlijk.” Voor de helft komt de afboeking op het conto van velden in Nigeria en Australië. De overige afwaarderingen vinden plaats in landen in met name het Verre Oosten.

Op de beurs in Amsterdam kwam het nieuws desondanks hard aan. Voor beleggers was het ruim drie weken voor de publicatie van de jaarcijfers een grote verrassing. Het aandeel verloor na ruim twee uur handel 5,8 procent bij grote volumes. De AEX-index stond op een kleine winst.

De bewezen reserves zijn belangrijk, omdat beleggers daarmee een inschatting kunnen maken over de toekomstige olieproductie en daarmee de winst. De Amerikaanse beurstoezichthouder SEC kijkt zelfs alleen naar bewezen voorraden. Vrijdag bleek dat Shell vragen heeft gekregen van de SEC over de jaarrekening 2002. „Dat is inclusief opmerkingen over de bewezen reserves, maar dit staat geheel los van de discussie vandaag”, zei de woordvoerster vrijdag.

Shell heeft in 2003 een aantal studies uitgevoerd naar de stand van zaken bij zijn olievelden. Het begon in Nigeria, waar Shell meer dan duizend velden onderzocht. Daar bleek dat het concern met de huidige stand van de techniek niet alle bewezen voorraden direct kan ophalen. Ook bezat het concern niet altijd de toestemming van de overheid om olie op te pompen.

Daarop lichtte Shell andere olievelden door en kwam tot meer aanpassingen. „Destijds hebben onze mensen op basis van de toen beschikbare informatie een juiste inschatting gemaakt”, zei een woordvoerster. Volgens haar zijn er geen redenen om te denken dat er kwade opzet in het spel is geweest.

Als voorbeeld geldt het Gorgon-veld, 130 kilometer uit de kust van West-Australië. Shell tekende in 1997 een intentieverklaring voor het winnen van aardgas, om dat vervolgens als vloeibaar gas (lng) te verkopen naar onder meer Japan. Sindsdien lopen de onderhandelingen met de overheid daar nog steeds. Daarom is het nog niet zeker dat Shell die reserves kan oppompen, terwijl het concern dat wel zo in de boeken heeft staan.

Shell zegt dat de bijstelling op de korte termijn geen effect heeft op de productie. Tevens zegt het concern dat de financiële cijfers over de afgelopen jaren niet hoeven te worden bijgesteld. Onduidelijk is in hoeverre de resultaten in de toekomst worden aangetast. Van de aanpassing heeft 90 procent betrekking op gas- en olievelden die nog niet in ontwikkeling zijn.

Shell verwacht dat de meeste van de vrijdag afgeboekte voorraden in de loop van de productie weer kunnen worden bijgeschreven. Tweederde van de geschrapte voorraad betreft ruwe olie en gecondenseerd aardgas, een heel lichte vorm van aardolie. Ook de hoeveelheid direct te winnen aardgas is kleiner.

Het olieconcern houdt vast aan de eerdere verwachting dat de productie de komende twee jaar ruwweg gelijk zal blijven. Eind 2002 waren de geschatte voorraden nog goed voor 13,3 jaar productie. Dat zal waarschijnlijk afnemen. Analisten rekenen nu op ruim tien jaar.