„Kerk en theologie miskennen engelen”
Met het verdwijnen van het geloof in engelen verdwijnen ook andere belangrijke geloofswaarheden als het hiernamaals en de goddelijke voorzienigheid uit kerk en theologie. De hedendaagse, westerse cultuur is te zeer in de greep van de Verlichting geraakt om nog vatbaar te zijn voor het geloof in engelen als „volmaakte hemelse bewoners.”
Dat concludeert de hervormde predikant ds. L. F. de Graaff in zijn proefschrift ”De verdwijning der engelen uit kerk en theologie”, waarop hij dinsdag promoveerde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Bij hedendaagse ervaringen van engelen die in kringen van New Age worden gemeld, gaat het volgens hem meestal niet om de „hemelse dienaren van God” waarvan in de Bijbel sprake is.
„Wij hebben als het ware te maken met geseculariseerde engelen, waarbij de ego-ervaringen van mensen een belangrijke rol spelen”, aldus ds. De Graaff (51), predikant in Ophemert en Zennewijnen. „Deze engelen passen goed in de hedendaagse postmoderne cultuur. Zij missen echter de vreemdheid en de verbijstering die de bijbelse engelen bij mensen oproepen.”
Ds. De Graaff constateert met spijt dat sinds de Verlichting het menselijk verstand (de ratio) de maat van alle dingen is geworden en het gevoel voor het bovennatuurlijke is verdwenen. „De voorstelling van engelen kan voor de redelijk denkende mens geen betekenis meer hebben”, aldus ds. De Graaff. „Kerk en theologie kunnen zich niet meer onttrekken aan het moderne denken dat slechts de ratio als leidraad erkent. De Verlichting heeft de wereld onttoverd.”
De Bijbel leert volgens ds. De Graaff dat engelen Gods glorie vertegenwoordigen, bemiddelen tussen God en mens en de gelovige beschermen. In de protestantse traditie is de bemiddelende rol van engelen op de achtergrond geraakt. De kerkhervormers Luther en Calvijn achtten alleen beschermengelen van betekenis voor het geloofsleven. Tegenwoordig nemen alleen orthodoxe protestanten en evangelicalen de bijbelse angelologie (engelenleer) nog serieus, maar engelen spelen geen rol in hun geloofsleven, aldus de promovendus.
Het geloof in engelen heeft volgens ds. De Graaff ook te lijden gehad onder de democratische samenleving, waarin de maatschappelijke hiërarchie is verdwenen en de massa de toon aangeeft. „Waar de hiërarchische verhoudingen in een cultuur verdwenen zijn, leeft ook de voorstelling van engelen als boven de mens verheven wezens niet meer. Men kan zich nog wezens voorstellen die ons dienen en onze problemen oplossen, maar wezens die dragers zijn van de majesteit van Gods macht, passen niet in de hedendaagse cultuur.”
