Een afgeworpen clusterbom verspreidt roterend een hele serie kleinere bommen. Lang niet al die bommen ontploffen meteen. Ze kunnen daarom nog jarenlang voor problemen zorgen. Om die reden acht het PvdA-kamerlid Koenders de inzet van clusterbommen „in een civiele omgeving niet verantwoord”, zo zei hij gisteren tijdens de behandeling van de begroting van Buitenlandse Zaken in de Tweede Kamer.

Het Nederlandse kabinet heeft minister De Grave (Defensie) afgelopen vrijdag opdracht gegeven te onderzoeken welk soort clusterbommen de Amerikanen precies gebruiken. Het zwaardere soort, dat antipersoneelsmijnen verspreidt, wordt door het Verdrag van Ottawa (1997) als absoluut onverantwoord aangemerkt. De Verenigde Staten hebben dat verdrag niet ondertekend, maar vooralsnog zijn er geen aanwijzingen dat zij dit soort bommen gebruiken in Afghanistan.

Ook is nog onbekend of de VS clusterbommen die kleinere bommen verspreiden –die zijn volgens ’Ottawa’ wel toegestaan– inzetten in gebieden waar Afghaanse burgers wonen. Minister De Grave, die het allemaal moet uitzoeken, zou inmiddels hebben verzucht dat hij is opgescheept met een onmogelijke opdracht, zo melden bronnen rond het kabinet. Dezelfde bronnen geven aan dat minister Pronk van Volkshuisvesting de kwestie van de clusterbommen in het kabinet aan de orde stelde.

In de Tweede Kamer heeft niet alleen de PvdA moeite met de clusterbommen, maar ook D66, GroenLinks en SP. D66-woordvoerder Hoekema zei gisteren dat Nederland „een probleem heeft”, mocht blijken dat de Amerikanen daadwerkelijk clusterbommen inzetten op een manier die strijdig is met het humanitair recht. „Dat moeten we dan bespreken met de VS, maar we wachten eerst de bevindingen van het kabinet af.”

Zorg over oorlog
Ook breder blijkt in de Kamer zorg te leven over het militaire optreden in Afghanistan. Het VVD-kamerlid Blaauw laakt de onzekerheid over het politieke einddoel van de oorlog. „Het is onduidelijk waar men heen wil en ook hoe men dat doel wil bereiken. De ene dag hoor je dat de Noordelijke Alliantie in Afghanistan onze bondgenoot is en de volgende dag weer van niet. Wat zijn dat voor gedachten?”

PvdA-kamerlid Koenders liet zich gisteravond in kritische zin uit over het pleidooi van enkele Amerikaanse parlementariërs om tactische nucleaire wapens in te zetten tegen het al-Qaida-netwerk van Osama bin Laden in grotten in het oosten van Afghanistan. Volgens Koenders zou dat „waanzin” zijn. Hij plaatste ook vraagtekens bij het zijns inziens grote aantal berichten over Amerikaanse bommen die burgers treffen.

ChristenUnie-kamerlid Van Middelkoop zei vanmorgen dat „er een moment kan komen dat het voortzetten van deze oorlog bij een blijvende onvindbaarheid van Bin Laden een groter onrecht wordt dan het zich neerleggen bij die onvindbaarheid.” Van Middelkoop wil weten of het kabinet daar ook zo over denkt.

Amerikanen boos
De Nederlandse regering heeft geen redenen om aan te nemen dat de Amerikaanse bombardementen op Afghanistan niet doeltreffend en proportioneel zijn, zo zei minister De Grave gisteren in reactie op vragen over de Defensiebegroting voor volgend jaar. Het kabinet heeft volgens hem geen kritiek op de operatie van de VS.

Bronnen in Den Haag melden echter dat de Amerikanen desalniettemin verbolgen zijn over het „rumoer” in Nederland. „Nederland doet niet mee aan de acties, maar wil wel eerst een nadere interpretatie van de inwerkingstelling van artikel 5 van het NAVO-verdrag en zeurt nu weer over de clusterbommen”, zo beluisterde een ingewijde op de Amerikaanse ambassade.

Volgens een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken is er geen sprake van Amerikaanse boosheid. „Wij hebben er niets over gehoord dat de Amerikanen boos zijn. En als ze dat zijn, dan melden ze dat direct.”