„Laat diaken alert zijn op schrijnende toestanden”
UTRECHT. Diakenen en pastores hebben een belangrijke rol in het signaleren van schrijnende toestanden in Nederland.
In Utrecht werd dinsdag een studiedag gehouden over de betekenis van mensenrechten voor de diaconale opdracht van de kerk. „Elk mens die vanuit neerbuigende barmhartigheid wordt geholpen terwijl hij volkomen in zijn recht staat, voelt zich gekrenkt”, zei Geesje Werkman, projectmanager migranten en vluchtelingen van Kerk in Actie. „Het maakt wel degelijk uit of iets een gunst of een recht is.”
Kerk in Actie –onderdeel van de Protestantse Kerk in Nederland– organiseerde de dag met het oog op de komende decentralisatie, waardoor zorgtaken bij plaatselijke overheden terechtkomen. Doel was bewustwording van de diaconale taak en het stimuleren van diakenen om schendingen van mensenrechten aan te kaarten.
Werkman waarschuwde ervoor bij schendingen van mensenrechten niet alleen aan het buitenland te denken. „Wie denkt dat in Nederland alles oké is, beseft niet dat door de stevige bezuinigingen ook in ons land de mensenrechten onder druk staan.”
De rol van diaconieën wordt belangrijk als lokale overheden zorgtaken moeten overnemen, zei Werkman. „Diaconale werkers staan vaak het dichtst bij mensen in de marge van de samenleving. Juist daarom signaleren zij schrijnende toestanden. Ze zouden alert moeten zijn op schendingen van mensenrechten en deze publiekelijk aankaarten.”
Ds. Ranfar Kouwijzer, citypastor bij Stem in de Stad in Haarlem, beschreef de groeiende kloof tussen rijk en arm. De zorg voor armen is een overheidstaak, maar van de overheid kan niet worden gevraagd om de armen liefde te betonen. Die uitingen van liefde zijn volgens ds. Kouwijzer iets specifieks voor de kerk. „De armoede van de derde wereld is niet ver weg, maar ligt op de stoep om de hoek of doolt door onze steden.”
De Bijbel is geen wetboek met mensenrechten, maar een actieprogramma dat aanzet tot de eerbiediging van mensenrechten, zei de predikant. „Zonder het christendom was de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens er nooit gekomen. Het is wel jammer dat de verlichting nodig was om uit het christendom te halen wat erin zat.”
Prof. dr. E. Hirsch Ballin, hoogleraar rechtsgeleerdheid aan de Tilburg University en de Universiteit van Amsterdam, benoemde de spanning tussen barmhartigheid en recht. „Het recht mag de barmhartigheid niet uitbannen. Omgekeerd moet de barmhartigheid de begrenzing van het recht kennen.” De voormalige minister noemde de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens een belangrijk politiek document. Hij moedigde diaconale medewerkers aan los te komen van incidentele gevallen en mensenrechten altijd binnen de rechtsorde te zien. „In de wereldwijde trend van verstedelijking kunnen mensen met uiteenlopende religieuze en culturele achtergronden alleen via een rechtsorde samenleven.” Gelijkberechtiging vormt een belangrijk fundament van de samenleving. Dat ideaal mag niet leiden tot „naïef kosmopolitisme”, alsof iedereen vrij is zich overal te vestigen, aldus Hirsch Ballin.
