Alle acht kerken zijn nog in gebruik voor de eredienst, maar de gemeente heeft slechts vijftig lidmaten. Zondags zitten er tussen de 15 en de 35 kerkgangers in de dienst. De diensten worden afwisselend alle acht de kerken gehouden.

Het zijn stuk voor stuk prachtige bouwwerken. De meeste stammen uit de middeleeuwen. Ze zijn allemaal gebouwd op een terp, in de tijd dat overstromingen nog aan de orde van de dag waren. De kerk van Schalsum dateert van rond 1300. Het romanogotische kerkgebouw staat iets terzijde van het dorp, dicht bij een kast van een huis dat vroeger de pastorie was.

De kerk in Ried is groter en oogt wat nieuwer. Het goed onderhouden gebouw dateert ook uit de middeleeuwen, maar is in 1625 grondig verbouwd. Helaas bezoekt geen enkele inwoner van dit dorp de zondagse erediensten.

Het bedehuis in Dongjum is weer wat kleiner maar wel nieuwer: het dateert van 1777. De kerk wordt nu gerestaureerd, wat heel bijzonder is voor deze kleine gemeente. Er zijn voldoende fondsen gevonden om de honderdduizenden euro’s kostende restauratie te kunnen betalen. „Dat wij deze kerk weer kunnen restaureren, in een tijd dat er overal kerken worden afgestoten, ervaren wij als een godswonder”, aldus ds. J. C. Dondorp, die sinds enkele jaren als predikant aan de gemeente is verbonden.

Het opvallendst in de kerk van Dongjum is het grafmonument van Sicco van Goslinga, dat bijna de hele oostwand in beslag neemt. Pal tegenover de kansel bevindt zich de herenbank waarin de familie Van Goslinga, die vroeger in Dongjum woonde, op zondag plaatsnam. Nu zit de kerkenraad er. Deze zat vroeger binnen het doophek rond de kansel.

De banken blijven, vanwege de historische waarde, op dezelfde plaats en in dezelfde grijsgroene kleur gehandhaafd. Voor het praalgraf is ruimte over. Daar krijgt mogelijk de avondmaalstafel een plaats, met kleurige liturgische kleden die afkomstig zijn uit de kapel van ziekenhuis De Lichtenberg in Amersfoort. Ds. Dondorp wist er via Marktplaats de hand op te leggen. Als de restauratie klaar is, zullen er ook in deze kerk weer diensten gehouden worden, eens in de acht weken.

Al in de negentiende eeuw werden de gemeenten in de acht dorpen gekenmerkt door een vrijzinnige prediking, aldus de predikant. „De later atheïstisch, anarchistisch geworden predikant Domela Nieuwenhuis had hier grote invloed en werd ”ús Ferlosser” genoemd. Deze dorpen heten nog steeds de rode dorpen. De mensen waren er gewend om alleen met oudjaar en met rouw en trouw naar de kerk te gaan.”

Tot de jaren 70 van de vorige eeuw bestonden er vijf kerkelijke gemeenten in de dorpen. Daarna zijn ze langzamerhand samengevoegd tot één protestantse gemeente, met een vrijzinnig karakter.

De gemeente heeft geen fulltimepredikant. Ds. Dondorp is er ”predikant bijstand in het pastoraat” en doet alle voorkomende werkzaamheden. Naast preken is dat bijvoorbeeld pastoraal werk en de zorg voor het kerkblad dat in de dorpen huis aan huis verspreid wordt. „Als er wat aan de hand is, weten de mensen me te vinden, ook zij die niet kerkelijk zijn. En we gaan gewoon door met het verhaal van God. In acht dorpen en in acht kerken houden wij, met de woorden van Psalm 107 „de lofzang gaande.””

Grafmonument van Sicco van Goslinga

Het grafmonument van Sicco van Goslinga (1664-1731) in de kerk van Dongjum wordt gerestaureerd. Van Goslinga was veertig jaar lid van de Friese Staten en de Staten-Generaal. Hij was grietman van Franekeradeel.

De kerk heeft veel aan de familie Van Goslinga te danken. Ze bekostigde het huidige bedehuis en nakomelingen betalen nu mee aan het herstel van het grafmonument en de herenbank.

Het marmeren praalgraf toont de buste van Sicco met daaromheen de familiewapens. Het is in een zeer slechte staat. Aan de linker- en de rechterkant zijn er scheuren in de kerkmuur ontstaan. Het monument wordt hersteld door Aiske de Boer, die ook betrokken was bij de restauratie van het praalgraf van Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk te Delft.