Het ITMP is een bureau voor psychologische hulp en dienstverlening aan zendings- en ontwikkelingswerkers, vooral uit reformatorische en evangelische hoek. Het geeft cursussen, workshops en persoonlijke begeleiding aan onder anderen werkers die vanuit het buitenland terugkeren.

Die terugkeer kan soms heel moeilijk zijn. Inge, een workshopdeelneemster die in Egypte heeft gewerkt, zegt dat ze in een soort ontkenningsfase zit: de Nederlandse cultuur heeft ze nog niet aanvaard. „Het is een cultuurschok als je terugkomt in Nederland. De mentaliteit in Nederland vind ik hard. Ik schrok van het taalgebruik van jongeren, ook van christelijke. Ze slaan meer schuttingtaal uit dan in de tijd toen ik wegging.”

Ook het echtpaar Veltman, dat nu in Veenendaal woont, heeft moeite met de overgang naar Nederland. H. Veltman vertelt dat hij 21 jaar voor evangelisatiedoeleinden in Suriname heeft gewerkt. Er is een christelijke beweging onder studenten op gang gekomen. Surinamers hebben zijn taak overgenomen en het gezin is weer naar Nederland teruggekeerd. „Ik voel me geen Surinamer en geen Nederlander”, zegt Veltman. „Zelf ben ik veranderd en de Nederlandse samenleving is ook veranderd. Wat mij vooral opvalt, is dat iedereen in Nederland druk is. We leven echt in een prestatiemaatschappij. Zo wil ik niet worden, hoewel er natuurlijk wel dingen zijn die je moet accepteren.”

Veltman gaat, voor de interkerkelijke organisatie Agapè, vier mensen begeleiden. „Ik wil ze waarschuwen voor de prestatiedrang. Ik wil hen op een goede manier coachen en hoop met hen een relatie op te bouwen. Er is meer op de wereld dan activiteiten ontplooien.”

Voor Veltmans kinderen was de overgang naar Nederland ook moeilijk. „Ze zijn gewend om in een niet-christelijke samenleving christen te zijn. Op school zaten ze tussen voornamelijk moslim- en hindoekinderen. Een belangrijk kenmerk van christenen in Suriname is dat ze niet roken en geen alcohol gebruiken. In Nederland ligt veel nadruk op de zondagsrust. Dat is voor hen best wennen.”

Zendingswerkers die terugkeren, maken vaak een soort rouwproces door, vertelt drs. C. N. M. Nap-van Dalen van het ITMP na afloop van de workshop. „Wij proberen hen daarin te begeleiden.” Nap zegt dat de workshop belangrijk is voor het herkennen van de problemen. De bijeenkomst is ook bedoeld om de deelnemers te laten ervaren dat iedereen eenzelfde soort proces doormaakt. Iedereen kreeg een blad voor zich, waarop de zogeheten ”transitie-ervaring”, die lijkt op een rouwproces, inzichtelijk is gemaakt. „Het begint met het losraken uit de andere cultuur. Het is belangrijk om bewust afscheid te nemen van de mensen en de cultuur. Doe je dat niet, dan kom je in een ontkenning terecht en duurt het proces langer. Terugkomers hebben het eerst dikwijls moeilijk in Nederland. Ze moeten een baan zoeken en hebben geen status. Vaak zijn ze vol verwarring en angst. Tijdens de fase van het opnieuw beginnen, zijn ze nog kwetsbaar en voelen ze zich dikwijls een toeschouwer bij dingen die gebeuren, zoals de kerkgang. Als dit allemaal voorbij is, komt de tijd dat ze er weer bij horen.”

„Het is belangrijk om je je van de fasen bewust te zijn, zodat je niet bang wordt als je in Nederland niet direct bent ingeburgerd. Maar mensen moeten zich wel zorgen maken als ze vast blijven zitten in een bepaalde fase”, zegt Nap. „Het is bij veel terugkerende zendingswerkers een gewoonte om de workshop te volgen, zodat ze weten of het goed met hen gaat.”

Nap vindt het mooi als de deelnemers het verleden een plaats kunnen geven. „Welbewust passen ze sommige dingen uit het land van vertrek in hun Nederlandse bestaan in, en andere juist niet.” Mocht dit toch niet lukken, dan begeleidt het instituut de werkers op hun verzoek bij het verwerken van aanpassingsproblemen.