Wie is die Geronimo Stilton eigenlijk? Kort gezegd: een muis, vernoemd naar een brokkelige kaassoort uit Engeland. In zijn boeken is hij zowel het hoofdpersonage als de schrijver. Zijn beroep is uitgever van de meest gelezen krant van Muizeneiland, De Wakkere Muis. Geronimo is een bangig, zachtaardig schepsel dat een rustig leven wil leiden, maar steeds meegezogen wordt in wilde reizen met zijn familieleden Thea, Klem en Benjamin. Hij tekent die belevenissen op in autobiografische avonturenromans.

In het echt zijn het diverse schrijvers in een studio die steeds nieuwe muizenavonturen bedenken. Ze worden uitgegeven onder de naam Geronimo Stilton, maar zijn gebaseerd op de ideeën van de oorspronkelijke schrijfster, Elisabetta Dami, mede-eigenaar van de Italiaanse uitgeverij Edizione Piemme.

YouTubekanaal

Alleen al in Italië zijn meer dan 12 miljoen Geronimo Stiltons verkocht. Ze vormen de populairste kinderboekenserie van het land. Maar ook daarbuiten doet het pratende knaagdier het goed: zijn belevenissen zijn in zo’n 35 talen vertaald en verwerkt tot een tv-serie en een musical. Geronimo heeft zelfs een eigen YouTube­kanaal.

In Nederland is de knager ook leuk bezig. In 2010, 2011 en 2012 kende de Nederlandse Kinderjury Geronimo de prijs voor het beste kinderboek toe. Ook in 2013 laat de muis zich de kaas niet van het brood eten: opnieuw is hij een van de genomineerden.

Een van de succesfactoren is ongetwijfeld de gelikte marketing rond Geronimo. Neem de mooi vormgegeven website wakkeremuis.nl. Hij bevat spreekbeurtpakketten, lesbrieven, een „gi-ga-vakantiepakket”, foto’s van „Geronimo On Tour”, waarop hij glimt tot in de puntjes van zijn snorharen, een applicatie voor mobieltjes, te downloaden voorleesverhaaltjes enzovoorts.

De geweldige reclamecampagne heeft ertoe geleid dat er inmiddels zo’n zestien Geronimo Stiltonseries met bijna 200 titels op de markt zijn. De series zijn afzonderlijk van elkaar te lezen. In de ene speelt muis Geronimo zelf de hoofdrol, in andere zijn zus Thea Stilton, in weer andere komen helemaal geen muizen voor. De meeste series zijn voor kinderen tussen de 7 en de 9 jaar, maar er zijn ook series voor lezers van 12 jaar en ouder.

Schrijffabriek

Je zou misschien verwachten dat de inhoud van die werken een tweede succesfactor vormt. Helaas valt die tegen, tenminste, vanuit volwassen standpunt bekeken. De verhaaltjes springen van de hak op de tak, een logisch verband tussen de verschillende avontuurlijke belevenissen van Stilton ontbreekt. Een mooie spanningsopbouw en een realistische karaktertekening zijn ook afwezig. Uitgeverij Edizione Piemme komt over als een schrijffabriek, waaruit zo snel mogelijk zo veel mogelijk boeken moeten stromen.

Bovendien lijken de meeste werken een samenraapsel van fantasieën en ideeën van eerdere schrijvers. Zo leven er in het land Fantasia elfen, draken, orks, trollen. Die kennen we allemaal al uit andere boeken, zoals ”In de ban van de ring” van J. R. R. Tolkien. En verhalen over Atlantis, Nostradamus en samoerai zijn ook al zo oud als de weg naar Rome. Dan is de serie ”Klassiekers”, waarin klassieke jeugdverhalen worden herverteld, nog niets eens genoemd.

Inhoudelijk vernieuwend is Geronimootje dus niet. Vanuit het perspectief van kinderen maakt dat echter helemaal niet uit – die vinden de boeken gewoon leuk, grappig en spannend. Grappig en (ietwat) spannend zijn de boeken meestal wel, maar er zijn wel wat kanttekeningen te plaatsen bij de diverse verhaallijnen. Zo figureren er in ”De kronieken van Fantasia” –volgens de achterflap geschikt voor lezers vanaf 10 jaar– duistere machten, krachtige tovenaars, een zwarte koningin, heksen en een waarzegster met bijzondere krachten. En in de reguliere serie leesboeken gaan enkele werken over vampier Duifje Duisternis, woonachtig in het Schedelslot, bij wie Geronimo op een gegeven moment op bezoek gaat om inspiratie op te doen voor een boek over Halloween.

Ook de stijl is niet echt om over naar huis te schrijven. De toon van de teksten geeft je als (volwassen) lezer soms de kriebels, alsof er duizenden muizenpootjes over je ruggengraat trippelen. Maar goed, de meeste kinderen vinden de woordkeus prima, humoristisch zelfs.

Geurpagina’s

Op het gebied van de opmaak daarentegen zijn de boeken wel innovatief en aantrekkelijk. Ze staan werkelijk bol van de kleuren, illustraties, lettertypes, plattegrondjes, stripjes en puzzels. Als Geronimo sporen ontdekt, is dat woord bijvoorbeeld in pootafdrukken afgedrukt. Als het college in de stad Rokford op zijn grondvesten trilt, is het woord ”trilt” in grote, beverige letters weergegeven. Als hij de familie Zondergeld „vrekkig” noemt, staat daaronder een woordenboekpagina met daarop de betekenis: „ook wel krenterig, overdreven zuinig, schriel.” Als oom Zwartzaad begint aan een „korte, zeer korte toespraak”, volgen er twee bladzijden met slechts de zin: „Hij begon aan een lange, zeer lange, langerdanlange, langerdanlange, langerdanlange, langerdanlange (etc., MD) toespraak.”

De serie ”Gi-ga-boeken” bevat zelfs extra’s zoals geurpagina’s, stickers en plaktattoo’s. Nog enkele voorbeelden: een plastic speurlens, waardoor verborgen teksten in blauwe kaders zichtbaar worden, codes die met een sleutel ontcijferd moeten worden, ingescande brieven en e-mails van personages. Als volwassene word je er bijna duizelig van die overdadige lay-out, maar kinderen vinden het allemaal prachtig. Misschien omdat ze al vroeg hebben leren multitasken en selecteren.

Het ouderwetse leesboek met zijn witte pagina’s en de ononderbroken, lange regels zwarte tekst is hiermee wel een beetje naar het relikwieënrekje verbannen. Dat is misschien jammer, maar de Stiltonboeken voegen nu eenmaal een nieuwe dimensie aan lezen toe; lezen is niet langer lezen, maar (interactief) ervaren. Hierdoor pakken ook kinderen die normaal gesproken niet van lectuur houden, een boek uit de bibliotheek.

Kortom: als kinderen een hekel aan lezen hebben, is het goed voor te stellen dat ze een Geronimo Stilton pakken. Pas wel op welk deel er uit de bieb of boekwinkel wordt meegenomen, want lang niet elk verhaal is inhoudelijk aan te prijzen.

Volgende week het laatste deel: de serie ”Het leven van een loser” van Jeff Kinney.

Wat lezen hedendaagse kinderen? In de weken rond de bekendmaking van de jaarlijkse Prijs van de Nederlandse Kinderjury op 19 juni in een vijfdelige serie aandacht voor populaire kinderboeken. Deel 4: de boeken van Geronimo Stilton.