Eerst dit: sinds de entree van Máxima Zorreguieta aan de zijde van erfprins Willem-Alexander werd er gespeculeerd over haar titels. Dat ze prinses zou worden, was logisch. Ook andere burgermeisjes die met een Oranjeprins huwden, werden dat. Maar koningin? Trouwcolumnist Ephimenco walgt ervan, premier Rutte streed onvervaard voor koningin. Toen Jeroen Snel, presentator van het tv-programma Blauw Bloed, in 2009 een boek publiceerde onder de titel ”Koningin Máxima” kreeg hij de wind van voren: Máxima was nog geen koningin.

Over een week schrijdt aan de zijde van Willem-Alexander een koningin over de rode loper. Haar kleding blijft geheim; zeker is alleen dat ze in het lang gaat. Náást hem: Máxima is niet het staatshoofd, maar wordt als echtgenote van de koning koningin genoemd, naar historisch gebruik en in lijn met wat internationaal gangbaar is.

Observaties

Máxima is niet meer weg te denken uit de Nederlandse samenleving. Ze is het populairste lid van de koninklijke familie. Een paar observaties:

De kritiek op haar antecedenten ebde nagenoeg weg. Ze maakte een valse start vanwege het omstreden politieke verleden van haar vader. Jorge Zorreguieta was minister van Landbouw tijdens het dubieuze regime-Videla. De meeste Nederlanders namen genoegen met haar verklaring dat ze afstand nam van de misdaden die tijdens de Argentijnse dictatuur zijn gepleegd. Wel hangt de Argentijnse geschiedenis met een zekere regelmaat als het zwaard van Damocles boven de polder. Zorreguieta komt niet naar de inhuldigingsplechtigheid; hij heeft geleerd afstand te houden. Zijn dochter ziet in dat het huwelijk een andere zaak is dan een inhuldiging: een staatsrechtelijke aangelegenheid. Het is volstrekt juist dat vader niet aanwezig is.

Als Argentijnse poetst Máxima met haar glamour het degelijke imago van het Oranjehuis op. Ze is latina, rooms-katholiek en houdt van dans en muziek, brengt emotie. Voor haar huwelijk in 2002 met prins Willem-Alexander beloofde zij zich te zullen oriënteren op het protestantse geloof. Daar kwam weinig van terecht. De prinses verloochent haar rooms-katholieke identiteit en achtergrond niet, maar maakt er ogenschijnlijk weinig werk van.

Met Máxima als betrokken vrouw die hem ondersteunt, zal Willem-Alexander een krachtig koning zijn. „Er is geen duobaan”, aldus de prins zelf. Aan koning Willem-Alexander is wel „een sterk geprofileerde vrouw verbonden, met wie veel mensen zich kunnen identificeren”, zei De Gaay Fortman, die de constitutionele vorming van Máxima op zich nam. (In: ”Willem IV. Van prins tot koning”).

„Hij geeft haar klasse, zij geeft hem sexappeal.” Een uitspraak afkomstig van een journalist van The Times. Het gevaar is aanwezig dat alle publieke aandacht naar Máxima uitgaat. Dit zegt meer iets over Nederland dan over Hunne Koninklijke Hoogheden zelf.

Door haar mensgerichte houding en door haar streven zichzelf te blijven, verkleint Máxima de kloof tussen volk en vorstenhuis. Tegelijkertijd zorgt ze voor voldoende distantie, zodat de monarchie het sprookje blijft waarnaar het volk zo intens verlangt.

Ze beschikt over klassieke charme en natuurlijke gratie, kleedt zich modieus en ontwikkelde een eigen stijl. Hier ligt een uitgelezen kans voor de toekomstige koningin (in crisistijd): ze kan de Nederlandse couturiers een impuls geven door vooral bij hen te shoppen.

Het jonge gezin met de drie prinsesjes wekt sympathie. De manier waarop Máxima als Spaanstalige het Nederlands uitspreekt, vertedert. Maar wat jammer dat ze het Nederlands niet echt onder de knie heeft weten te krijgen. Telkens ontstaan daardoor misverstandjes die in de media worden uitvergroot. Zo zei ze op 30 januari in antwoord op vragen van de verzamelde Nederlandse pers over de aanstaande abdicatie van koningin Beatrix: „Het is natuurlijk een enorme eer om mijn schoonmoeder te kunnen opvolgen.” Het sterke interview van 17 april maakt veel goed: de prinses wist zich uitstekend te uit te drukken.

Máxima weet wat het is om werkende moeder te zijn. Haar inzet in onder meer VN-verband is volgens haar goed voor Nederland en geeft haar voldoening en ervaring. Ze bezoekt projecten in arme landen, is een cosmopoliet, een wereldburger. De laatste jaren verlegde ze haar koers naar Nederland en dat zal in de toekomst toenemen – voor de vrouw van de koning van Nederland zullen er niettemin scherpe keuzes gemaakt moeten worden over de doelen waaraan ze haar naam kan en mag verbinden.

Ze gaat professioneel aan het werk tijdens haar openbare optredens, bereidt zich terdege voor en heeft kennis van zaken. Intelligent en sociaal vaardig als ze is, stelt ze de juiste vragen en breekt ze met een kwinkslag en hartelijk gebaar het ijs.

Koningin Máxima zal haar functie anders invullen dan prins Claus. De burgemeester van Amsterdam, Cohen, zei bij de sluiting van het burgerlijk huwelijk in 2002: „Het past in de huidige tijd dat ook de echtgenote van de toekomstige koning de ruimte krijgt om haar vleugels uit te slaan om zich naar eigen inzicht te blijven ontwikkelen”, als „een slimme meid die zich op haar toekomst voorbereidt.”

De functie van de vrouw naast de koning vereist dat zij haar gezicht laat zien.

Máxima heeft bewezen dat ze haar taken naast het koningschap van haar man een eigen inkleuring zal geven: met passie en met emotie. Het zal een nieuwe expeditie worden in de Oranjedynastie. De nieuwe koningin wil niet slechts als decorum dienen. De vrijheid zich te ontplooien hangt af van de samenleving, van prinses Máxima zelf en van de opvattingen van prins Willem-Alexander over het koningshuis.

Als koningin zal prinses Máxima het vooral moeten hebben van de samenbindende en symbolische rol die ze kan vervullen naast de koning – samen een koningspaar aan het hoofd van een samenleving die zich bevindt in een proces van verbrokkeling en individualisering.

Koningin Beatrix heeft in dit opzicht een profetische blik gehad toen zij in 1980 bij haar inhuldiging zei dat niet macht, persoonlijke wil of aanspraak op erfelijk gezag, maar slechts de wil de gemeenschap te dienen, werkelijk inhoud kan geven aan het moderne en hedendaagse koningschap. Dienen is ook de wens van Máxima naast de koning. „Ik zal met name mezelf blijven.”