Adriaanse voelde afkeer van de foto’s die ze tijdens haar onderzoek van jongeren kreeg toegestuurd. „Neem een foto van een minderjarig meisje dat orale seks heeft. Het beeld wordt verspreid via sociale media en berichten­diensten zoals Whats­App. Jongeren lachen erom. Ik vind het heel heftig.”

De Rotterdamse Jeugdraad presenteerde vorige week een aan de gemeente Rotterdam gericht advies over ”prostitutie 2.0”. Daaronder verstaat de jeugdraad betrokkenheid bij het opnemen of fotograferen van seksuele handelingen van jongeren, het doorsturen hiervan, het manipuleren van jongeren voor seksuele handelingen, het chanteren van jongeren om seksuele handelingen af te dwingen, het tegen een materiële vergoeding hebben van seks, al dan niet gedwongen groepsseks of andere praktijken. „Een hele­boel gevallen vallen net niet in een categorie, maar brengen wel schade toe. Daarom scharen we die verhalen, zoals cyberpesten met een seksuele lading, ook onder prostitutie 2.0”, zegt Luuk Wijnhold, voorzitter van de jeugdraad.

De jeugdraad stelt dat volgens een „grove schatting” minimaal duizend Rotterdamse jongeren betrokken zijn bij prostitutie 2.0. Wijnhold geeft toe dat dat „geen harde, gefundeerde cijfers” zijn. „Wel hebben wij verontrustende signalen gekregen. We maken ons zorgen over een trend. Wij willen dat daar meer onderzoek naar wordt gedaan.”

Prostitutie 2.0 is niet alleen een probleem onder laag opgeleiden in achterstandswijken, signaleert Wijnhold. „Ik ken ook verhalen over naaktfoto’s of filmpjes van hoger geschoolde studentes die worden gemaakt en binnen een paar uur op berichtendiensten circuleren.”

Eerwraak

Adriaanse, bestuurslid van de jongerenraad: „Ik weet vanuit mijn ervaring als jongerenwerker dat prostitutie 2.0 echt speelt in de wijken. Het is moeilijk om zicht te krijgen op de omvang van het probleem. Wij vermoeden dat sommige meisjes geen aangifte durven doen uit angst voor de reacties van hun familie. Eerwraak kan een rol spelen.”

Voor het ”signaaladvies” van de Rotterdamse Jeugdraad zijn zo’n vijftig mensen geïnterviewd. Adriaanse, die zo’n tien jaar ervaring heeft met jongerenwerk in Rotterdam, was bij alle interviews betrokken. Van 45 jongeren waren er 36 weleens „fysiek betrokken” bij prostitutie 2.0. Alle 45 ondervraagde jongeren ontvangen met enige regelmaat beeld­materiaal van seksuele handelingen van andere Nederlandse jongeren via sociale media of berichtendiensten als Whats­App en BlackBerry Messenger.

Onrustbarend vindt Adriaanse de seksuele moraal onder de tientallen jongeren die ze heeft geïnterviewd. „Ik ben ervan overtuigd dat het normbesef onder sommige jongeren is verschoven, minder is geworden. Ik hoorde verhalen over ruilseks. Meisjes hebben seks in ruil voor een fles drank of een joint. In feite gaat het dan om prostitutie. Jongens die ik sprak, vonden deze praktijken bijna normaal. Ze zien een meisje meer als gebruiksvoorwerp dan als vrouw. Drie jongens gaan met één meisje naar bed. Ze doen het om erbij te horen. Meisjes zeggen dat ze het eigenlijk erg vinden om aan zulke praktijken mee te doen, maar dat ze er zelf voor kiezen.”

De jeugdige leeftijd van jongeren die betrokken zijn bij bijvoorbeeld groepsseks, schokt het bestuurslid van de Rotter­damse Jeugdraad. „Ik weet bijvoorbeeld dat een jongen van dertien aan zulke praktijken meedoet.”

Onderneming

Met foto’s en filmpjes worden meisjes gechanteerd, daarvan is Adriaanse overtuigd. „Jongens zetten een meisje onder druk. Als ze niet meer seks wil, worden van haar naaktfoto’s via sociale media naar buiten gebracht. Pas nog is in Rotterdam een meisje van een flat gesprongen, omdat er van haar een naakfoto zou zijn verspreid.”

Het rapport van de jeugdraad meldt dat er in elke deel­gemeente van Rotterdam minimaal één plek is waar praktijken rond prostitutie 2.0 met regelmaat plaatsvinden.

Zorgelijk vindt Adriaanse verhalen over „collectieven” van jongeren die zich met prostitutie bezighouden. „De jongeren starten als het ware een onderneming. Jongens ronselen klanten, met wie de meisjes seks hebben. De opbrengsten worden onder de jongeren verdeeld.”

Antilliaanse, Turkse en Marokkaanse jongeren zijn in Rotterdam relatief vaker betrokken bij prostitutie 2.0, zo is in het adviesrapport te lezen. Met name Antilliaanse jongeren springen eruit. „Antilliaanse jongens zijn vaak vroegrijp.”

Openheid over seksualiteit thuis is van het grootste belang, geeft het bestuurslid van de Rotterdamse Jeugdraad aan. „Ik kon zelf thuis in alle openheid praten over dat thema. Ik ben misschien ouderwets, maar ik leerde dat je niet zomaar seks met iemand hebt, maar dat het om liefde moet gaan of dat je wacht met seks totdat je getrouwd bent.”

Een moreel appel op de jongeren is broodnodig, vindt Adriaanse. „Voor op ons rapport staat: „Het zal je zusje maar zijn.” Zo’n uitspraak raakt bij jongeren iets. Ze vinden niet dat hun zusje het slachtoffer mag worden van seksueel misbruik. Maar waarom dwingen ze dan wel zelf een meisje tot seks?”

Duwtje in de rug

Omdat jongeren die kampen met seksuele uitbuiting uit zichzelf niet zomaar naar een officiële hulpinstantie stappen, is het zaak dat jongerenwerkers die hen persoonlijk kennen hun een duwtje in de rug geven. „Het is van belang een vertrouwens­band met jongeren op te bouwen. Het kan zijn dat een jongeren­werker bijvoorbeeld sport met een meisje van wie ze hoort dat ze onder dwang seks heeft. Jongerenwerkers kunnen tijdens zo’n sportactiviteit een meisje wijzen op de mogelijkheid van hulpverlening. Zo zijn er programma’s die bedoeld zijn om de weerbaarheid van meiden te vergroten.”

Adriaanse zou een bezinning willen over de vraag op welke leeftijd een jongere onbeperkt op internet kan. „Ik hoor dat jongens van 11 jaar al een telefoon met internet hebben. Ik vind dat niet normaal.”

„Hij pakte me bij mijn keel”

„Hij zei dat hij zo veel van me hield dat hij alles voor me zou doen. Hij vroeg me: Doe je ook alles voor mij? Want als je alles voor me zou doen, kan ik je zeker delen met mijn vrienden. Terwijl hij dat zei, pakte hij me bij mijn keel. Ik wist niet wat ik moest doen of zeggen. Ik durfde niets te zeggen. Dus heb ik hem en zijn vrienden gelaten. Ik weet niet hoe lang het duurde, ik was dronken en stoned en ben ook een paar keer out gegaan.”

„Ik krijg vaak filmpjes en foto’s via Twitter en BlackBerry Messenger. Het doet mij niet zo veel, het gebeurt zo vaak. Alsof die meisjes niet doorhebben dat ze gefilmd worden. Je kunt jongens niet vertrouwen, zij doen alles voor lust.”

„Wij hebben een groep in de wijk. Ik zeg niet dat ik die dingen ook doe, maar ik ken iedereen wel die in die groep zit. Het is een groep met jongens en een paar meisjes.

Deze meisjes hebben seks met mannen die de jongens voor hen uit kiezen. De meisjes krijgen daar geld voor en die geven dat geld dan aan de jongens. Ze krijgen hier zelf maar een deel van.”

Citaten uit het ”Signaal­advies over prostitutie 2.0” van de Rotterdamse Jeugdraad.