Even na vijven komen de wieken van de witte helikopter die paus Benedictus XVI naar zijn tijdelijke verblijf in Castel Gandolfo zal brengen, in beweging. Op hetzelfde moment beginnen de klokken van de Sint-Pieter te beieren. Het laatste Twitterbericht van Benedictus XVI wordt naar zijn 3 miljoen volgers gestuurd.

Na enkele minuten stijgt de helikopter langzaam op en vliegt schuin over het Sint-Pietersplein. Geen rondje, gewoon eroverheen. Typisch voor Benedictus, die niet houdt van te veel opsmuk.

Weemoed

Op het plein hebben zich naast de ruim 3600 journalisten nog zo’n 1000 mensen verzameld. Een van hen is Susanne uit München. Ze sleept een grote koffer op wieltjes met zich mee. Hobbelend gaat het over de kinderkopjes van het Sint-Pietersplein. „Ik ben speciaal donderdag overgekomen voor de nachtwake op het plein, en nu wil ik Benedictus uitzwaaien.” Dezelfde avond gaat Susanne met het vliegtuig terug naar Duitsland.

Een priester uit de Filipijnen, die ook zegt speciaal voor het afscheid van de paus te zijn overgekomen, spreekt van een „sombere atmosfeer.”

De mensen op het plein zijn zeker niet in feeststemming. Ingetogen, dat is het woord. „Een mengeling van vreugde, wegens de moed van Benedictus”, meent Susanne, „en weemoed, dat toch ook wel.”

De helikopter, beschikbaar gesteld door de Italiaanse luchtmacht, vliegt over de binnenstad van Rome, waar op vele dakterrassen mensen wuiven. Vervolgens gaat het toestel over het Colosseum, dat naast de Sint-Pieter het ándere symbool van Rome is, en de Sint-Jan van Lateranen. Die kerk is de hoofdzetel van de bisschop van Rome, alias de paus. Daarna gaat het zuidelijker, langs de resten van Romeinse aquaducten. Ondertussen zet de avondzon Rome en omgeving in een prachtige gloed.

Twintig minuten later komt Benedictus aan in Castel Gandolfo, het buitenverblijf van de paus. Nog een keer spreekt Benedictus XVI de menigte toe. Hij doet dat vanaf het balkon dat uitkijkt over het centrale plein van Castel Gandolfo, een stadje van 9000 inwoners. Het plein staat helemaal vol. De paus lijkt haast te hebben. „Na achten zal ik geen paus meer zijn, maar een eenvoudige pelgrim die de laatste etappe van zijn pelgrimstocht op aarde begint.”

De gehele ceremonie is strak georganiseerd. Het blijkt maar weer hoe goed Italianen en ook de Rooms-Katholieke Kerk zijn in het organiseren van plechtige gebeurtenissen. Hooguit valt het korte praatje van Benedictus XVI op het balkon wat uit de toon. De allerlaatste woorden zijn: „Goedenavond.” Vervolgens gaat de paus snel naar binnen. De klokken van de parochiekerk van Castel Gandolfo luiden. Enkele nonnen huilen.

Begroeting

Eerder op de dag had Benedictus XVI in het Vaticaan een ontmoeting met de 144 kardinalen die op dat moment in Rome waren. „Onder jullie zit de volgende paus, aan wie ik vandaag mijn onvoorwaardelijke eerbied en gehoorzaamheid beloof”, zei de paus tegen het hoogste adviescollege in de Rooms-Katholieke Kerk.

In totaal maken 207 mannen deel uit van het kardinalencollege. Negentig van hen zijn ouder dan tachtig jaar. Zij hebben geen stemrecht in het conclaaf, maar kunnen wel hun invloed aanwenden. Als hun gezondheid het tenminste toelaat. Donderdagmorgen stierf een hoogbejaarde Franse kardinaal, vorige week overleed de Belgische kardinaal Ries.

Daarna begroette Benedictus alle kardinalen persoonlijk. Hij trok daar ten minste drie kwartier voor uit. Het maakte hem zichtbaar moe. Hij sprak –zo was via een televisieverbinding te zien– ook nog enkele woorden met de Nederlandse kardinaal Wim Eijk. Uiteraard schudde hij ook de hand van kardinaal Roger Mahony van Los Angeles, die sinds een week zwaar onder vuur ligt omdat hij ervan wordt beschuldigd het kindermisbruik in zijn diocees te hebben willen verbergen. Mahony, die de laatste dagen drukdoende is met Twitter, liet zich niet uit het veld slaan. „Toen ik de paus begroette, vroeg ik hem om voorspraak in zijn gebeden voor de mensen uit Los Angeles en omgeving. Hij greep mijn hand en zei: „Ja!””, twitterde Mahony.

Twee kardinalen slaagden erin op het gelaat van de vermoeide paus een brede glimlach tevoorschijn te toveren: de Weense kardinaal Schönborn en de Filipijnse kardinaal Tagle. Beiden gelden als grote kanshebber om de volgende paus te worden.