De bank en verzekeraar is door verliezen bij zijn vastgoedonderdeel Property Finance zo diep in de problemen geraakt, dat zij niet zelfstandig verder kan. Ook een redding met hoofdzakelijk privaat kapitaal bleek niet haalbaar.

Alle uitstaande aandelen SNS Reaal vallen onder het onteigeningsbesluit van de overheid, dat volgens het ministerie is genomen omwille van de stabiliteit van het financiële stelsel. Financiën en De Nederlandsche Bank (DNB) zagen geen ander alternatief om die te waarborgen.

De nationalisatie kost de Nederlandse staat direct 3,7 miljard euro. Daarnaast verschaft de Staat 1,1 miljard euro aan leningen en 5 miljard euro aan garanties. Voor spaarders en andere klanten van SNS verandert er volgens het ministerie van Financiën niets.

De kern van de problemen bij SNS zit bij Property Finance. Daar moet rekening worden gehouden met een afwaardering van de vastgoedportefeuille met 2,4 tot 3,2 miljard euro. Daardoor zou het vastgoedonderdeel zijn schulden niet meer kunnen dragen. Omdat SNS Bank de belangrijkste financier van de vastgoedtak is, zou die in de val van Property Finance zijn meegesleurd, met een faillissement van SNS Reaal als onherroepelijk gevolg.

Het ministerie en DNB voerden al sinds december 2011 intensief overleg over de fragiele situatie bij SNS. Die is sindsdien alleen maar verslechterd. Alternatieven die de bank zelf aandroeg, zoals een aandelenemissie in combinatie met een verkoop van de verzekeringstak, zouden niet voldoende opleveren om de problemen op te lossen.

Ook een redding door private equity-partijen, waarop de afgelopen dagen werd gespeculeerd, lag als optie op tafel. In dat geval zou de staat de genationaliseerde verzekeraar ASR hebben ingebracht. Daarover is tot op de laatste dag overleg gevoerd, maar zonder succes.

Failliet

Zonder ingrijpen door de staat zou SNS Reaal onherroepelijk failliet zijn gegaan. Daarom koos de staat voor het uiterste middel: volledige nationalisatie van de bank. Dat zei Dijsselbloem tijdens de persconferentie.

Hij zei dat het besluit donderdagavond was genomen in overleg met premier Mark Rutte en De Nederlandsche Bank. Tot donderdagavond 18 uur was gekeken naar oplossing met een private partner, maar die legde volgens Dijsselbloem te veel risico’s bij de staat zonder dat hij daar voldoende zeggenschap voor terug kreeg.

Het ingrijpen door Dijsselbloem is gebaseerd op de interventiewet die na de kredietcrisis van 2008 werd ingevoerd en die het kabinet het recht geeft om desnoods een bank te nationaliseren.

Spaargeld

Al het spaargeld van spaarders bij SNS Reaal is veilig. De dienstverlening voor de klanten van SNS Reaal met 1,6 miljoen spaarrekeningen en 1 miljoen betaalrekeningen wordt voortgezet en het spaargeld van spaarders is veilig, aldus Dijsselbloem.

Overheidsfinanciën

De nationalisatie van SNS Reaal heeft negatieve gevolgen voor de financiële positie van de overheid. Dat blijkt uit informatie die het ministerie van Financiën vrijdag verstrekte.

Het overheidssaldo verslechtert door de reddingsoperatie in 2013 met 0,6 procent. De staatsschuld loopt met 1,6 procent op. De kosten voor de Staat van de nationalisatie bedragen 3,7 miljard euro. Daarnaast worden voor 1,1 miljard euro aan leningen verstrekt en voor 5 miljard euro aan garanties.

De totale kosten bestaan voor 2,2 miljard euro aan nieuwe kapitaalinjecties. Daarnaast wordt de eerder verstrekte staatssteun van ruim 800 miljoen euro afgeschreven. Verder kost het op afstand plaatsen van de noodlijdende vastgoedpoot van SNS zo’n 700 miljoen euro.

Nederlandse banken betalen in totaal 1 miljard euro mee aan de operatie. Dit gebeurt via een heffing die de banken in 2014 moeten betalen.

Top

Topman Ronald Latenstein, financieel directeur Ference Lamp en voorzitter van de raad van commissarissen Rob Zwartendijk treden terug bij SNS Reaal. Zij „willen en kunnen geen verantwoordelijkheid nemen voor het nationalisatiescenario”, liet SNS vrijdag weten.

De bestuurders respecteren de keuze van het ministerie van Financiën wel, zo geven ze aan. Ze hebben volgens SNS de afgelopen jaren „zeer hard gewerkt” aan een private oplossing voor de redding van de bank. Latenstein was sinds 2009 bestuursvoorzitter, Lamp sinds 2009 financieel bestuurder en risicodirecteur. Zwartendijk was voorzitter van de raad van commissarissen sinds 2009.

Latenstein, Lamp en Zwartendijk krijgen geen vertrekvergoeding.

Moody’s

Kredietbeoordelaar Moody’s heeft vrijdag de kredietwaardigheid van SNS Reaal afgewaardeerd. De rating van SNS Reaal ging van caa3 naar caa1. Ook waardeerde Moody’s het bankonderdeel SNS Bank en de verzekeringsdivisies van het bedrijf af, met het vooruitzicht op verdere afwaarderingen.

Lees hier het onteigeningsbesluit van het ministerie van Financiën.

Reacties op nationalisering SNS Reaal

Financieel woordvoerder van de SP in de Tweede Kamer, Arnold Merkies: „Het is treurig dat de belastingbetaler weer moet opdraaien voor de problemen bij de banken. Dat geeft aan dat er nog van alles mis is in de financiële sector, in tegenstelling tot de berichten die we van de sector zelf horen. Het is goed dat SNS Reaal is genationaliseerd en dat gebruik is gemaakt van de Interventiewet. Het is een systeembank, dus de redding is goed voor de stabiliteit en de economie. Het is ook goed dat niet is gekozen voor een private partij, die de risico’s niet zelf neemt maar ze bij de overheid laat liggen.”

En over de extra heffing van 1 miljard euro voor banken: „Je kunt je afvragen waarom dat maar 1 miljard euro is als de banken geacht worden hun eigen broek op te houden. Dat bedrag zou hoger kunnen zijn, dat kunnen banken ook dragen. In het geval van een faillissement waren de banken nog meer geld kwijt geweest. We moeten proberen zo min mogelijk kosten bij de overheid te leggen.”

Financieel woordvoerder van GroenLinks in de Tweede Kamer, Jesse Klaver: „De minister had geen andere keuze dan SNS Reaal redden. Mijn grootste zorg is de verslechtering van het financieringstekort met 0,6 procent. Dat betekent dat de overheidsfinanciën er in 2013 en de jaren daarna slecht voor komen te staan. Het is heel belangrijk dat de financiële gevolgen niet weer op de samenleving worden afgewenteld. Dat is nu al vaak genoeg gedaan. We moeten voorkomen dat dit ten koste gaan van andere belangrijke zaken, zoals duurzaamheid en onderwijs.”

PVV-leider Geert Wilders: „De PVV heeft met verbazing kennisgenomen van de nationalisatie van SNS Reaal. Hoe is het mogelijk dat dit kabinet 3,7 miljard euro van ons belastinggeld uitgeeft aan een bank die er zelf een puinhoop van heeft gemaakt, terwijl de werkenden en ouderen van ons land met miljarden aan belastingverhogingen worden gepakt? De minister moet investeren in de koopkracht van werkenden en ouderen in plaats van miljarden aan de banken te besteden. Laat de banken de redding van SNS maar zelf betalen uit hun eigen winst. Het kan niet zo zijn dat de Nederlandse belastingbetaler weer voor miljarden moet bloeden, terwijl de nettowinst van de Nederlandse bankensector in 2011 maar liefst 7,8 miljard euro bedroeg.”

„Het is een zware tegenvaller voor Nederland.” Dat stelde vicepremier Lodewijk Asscher vrijdag voor de camera van de NOS in reactie op de nationalisatie van bankverzekeraar SNS Reaal. Hij stelt dat het “vrij waardeloos” is dat de reddingsactie nodig was. „Maar het is een goed besluit.”

Asscher kan zich de weerstand tegen de reddingsoperatie goed voorstellen: „We geven ons geld liever aan andere dingen uit. Gelukkig zijn er tekenen dat de economie aantrekt.”

Ook minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken reageerde voorafgaand aan de wekelijkse ministerraad. „Er is een oplossing gevonden en dat is mooi. Of er vanwege dit besluit extra bezuinigd moet worden, gaan we in het voorjaar bekijken.”

VVD-Kamerlid Mark Harbers: „We betreuren dat dit nodig is, maar we steunen de nationalisatie omdat er geen andere oplossing meer was. Deze bank dreigde aan grootheidswaanzin ten prooi te vallen. Ik hoop dat dit de laatste keer is dat we een bank moeten redden. De Nederlandsche Bank had een deadline gesteld voor een oplossing en als dat dan niet lukt, is de bank feitelijk failliet en moet je als staat ingrijpen.

Voor mijn gevoel heeft DNB er goed bovenop gezeten, maar SNS was intrinsiek rot door de problemen met de vastgoedportefeuille en dan moet je ingrijpen. Dit is goed waardeloos, maar nodig.

Over bezuinigingen praten we na nieuwe ramingen van het CPB, en dan is er een optelsom van mee- en tegenvallers.”

Financieel woordvoerder van de ChristenUnie in de Tweede Kamer, Carola Schouten: „ De keuze om SNS te redden is buitengewoon moeilijk en een zware dobber voor de belastingbetaler. Ik wil van de minister weten waarom de toezichthouders niet eerder hebben ingegrepen. De vastgoedportefeuille is al jaren een tikkende tijdbom. Ook wil ik van minister Dijsselbloem weten waarom de gewone obligatiehouder van SNS niet meebetaalt aan de redding van de bank. Dat het begrotingstekort door deze nationalisatie verder oploopt mag nu niet leiden tot nieuwe bezuinigingen die de belastingbetaler opnieuw zullen raken. Dijsselbloem moet direct naar Brussel om een uitzonderingspositie te bepleiten.”

Financieel woordvoerder voor D66 in de Tweede Kamer, Wouter Koolmees: „Het nationaliseren van een bank is een vergaande en uiterst vervelende maatregel. Maar het alternatief was erger geweest: een faillissement had de Nederlandse belastingbetaler veel meer geld gekost. Door nu fors af te schrijven op de waarde van de vastgoedbeleggingen en de kapitaalpositie van SNS te versterken, is acuut gevaar geweken en kan worden begonnen met het gezond maken van SNS. Voor de toekomst is een goede concurrentie in de bankensector voor D66 van groot belang, ook voor de tarieven van het betaalverkeer, hypotheken en de kredietverlening aan bedrijven.”

En: „Het is frustrerend dat de Nederlandse belastingbetaler weer mee moet gaan betalen om een financiële instelling te redden. Positief is wel dat ervoor is gekozen om de mensen die doelbewust risico hebben genomen, mee te laten betalen in het verlies. Dit is bij eerdere steunoperaties niet gebeurd. D66 steunt deze maatregelen.”

CNV-voorzitter Jaap Smit: „Het begrotingstekort loopt door de redding van SNS met 0,6 procent op. Dit mag niet tot gevolg hebben dat werknemers en gepensioneerden extra moeten gaan betalen door extra bezuinigingen. Dat moeten ze in Den Haag en in Brussel goed begrijpen. Ik neem aan dat minister Dijsselbloem zich daar, ook in zijn nieuwe rol als voorzitter van de eurogroep, bewust van is.”

„Dat we ons economische beleid zo laten leiden door mee- en tegenvallers, is wat mij betreft het voorbeeld van het 3 procent-fetisjisme. De politiek en de sociale partners moeten een perspectief bieden, een richting aangeven en deze de komende jaren volgen. Dan heb ik het bijvoorbeeld over de arbeidsmarkt, de woningmarkt en de zorg. Als we ons elke keer laten leiden door mee- en tegenvallers en de 3-procentnorm uit Brussel, als er elke keer extra bezuinigingen boven de markt hangen dan gaat het niet lukken, dan blijft het vertrouwen weg. Het is juist het vertrouwen dat we nodig hebben en dat ons uit deze crisis kan halen.”