De catechismus van Heidelberg is een fenomenaal geschrift. Een belijdend geschrift, bedoeld om duidelijk te maken wat de gereformeerde protestanten nu precies geloven en belijden.

Het is niet minder een educatief geschrift. Een boek dat bedoeld was en is om de kinderen te leren wat geloofd moet worden om zalig te kunnen leven en sterven. Wie trouwens nog steeds denkt dat het christendom een godsdienst is die mensen alleen richt op het hiernamaals, moet de Heidelberger nog eens goed doorlezen. Het is een troostboek dat het leven voorop stelt. Het gaat niet alleen om zalig sterven, maar ook om zalig léven.

Het kan niet anders dan dat in de moderne 21e eeuw bij een herdenking stemmen opgaan om dit bijna vijf eeuwen oude geschrift in rapport te brengen met de tijd, zoals dat heet. In de 16e eeuw waren de levensvragen nu eenmaal anders dan in de 21e eeuw, zo wordt gezegd.

Niemand zal ontkennen dat er in onze tijd andere vragen zijn dan ruim 400 jaar geleden. Ook de kennis van de Bijbel en van Bijbelse waarheden is in onze tijd volstrekt anders –minder helaas– dan 450 jaar geleden. Als een kind het woord doop alleen nog maar in verband kan brengen met het dopinggebruik van een bekende wielrenner, dan is dat een alarmbel die niet genegeerd mag worden. Het maakt duidelijk dat onderwijs –catechese– dringend noodzakelijk en allesbehalve ouderwets is. En dat het alleen gegeven kan worden door ambtsdragers of onderwijzers die weten wat er in onze tijd speelt. Zo niet, dan krijgt het christelijk geloof voor nieuwe generaties de muffe lucht van een stoffig museum.

Moet daarom de catechismus verbouwd worden tot een soort catechismus 2.0? Afgezien van het feit dat door de gruwelijke verdeeldheid onder gereformeerde christenen er nog geen twee regels van zo’n catechismus geschreven zouden kunnen worden in oprechte enigheid –de Heidelbergse Catechismus is immers een van de Drie Formulieren van Enigheid–, wordt zo’n geschrift er meestal niet beter van als je het uit z’n sponningen tilt.

Tegelijk zal niemand willen ontkennen dat jongeren in onze tijd ook vragen hebben die niet in dit geschrift gesteld worden. Die mogen niet doodgezwegen of ontkend worden. Integendeel, daar moet tijdens het onderwijs in al z’n vormen, van school tot kansel, aandacht voor zijn.

In 2013 hebben jongeren én ouderen behoefte aan ambtsdragers die vragen stellen én antwoorden geven. De catechismus doet het allebei. De Heidelberger in rapport brengen met de tijd doen diezelfde ambtsdragers door dat wat in de geloofsopvoeding tussen het stellen van een vraag en het geven van een antwoord in ligt: luisteren. En luisteren is wat anders dan even zwijgen terwijl de vraag gesteld wordt. Luisteren is meevaren met de vraagsteller, zonder dat je vergeet navigatie mee te nemen. En de Heidelberger is ook in 2013 een zeer bruikbaar en betrouwbaar navigatiemiddel.