Catechese is enorm belangrijk voor de kerk. Zeker als die kerk wordt omringd door een cultuur die vijandig staat tegenover het christelijk geloof. Maar waarom zouden we nieuwe catechismussen moeten schrijven? Is er iets mis met de oude?

Na het hoogtij van de eerste eeuwen deed de kerk steeds minder aan catechese. Dit duurde tot de Reformatie, toen er een groot aantal catechismussen verscheen. De Schotse theoloog T. F. Torrance heeft de catechismussen die algemeen werden gebruikt in de gereformeerde kerken van Schotland in de 16e en de 17e eeuw verzameld in een boek. Dat alleen zijn er al tien. Wie ”The School of Faith. The Catechisms of the Reformed Church” leest, denkt op het eerste gezicht: ze zijn het op hoofdzaken allemaal met elkaar eens, waarom zijn het er zo veel?

Het antwoord staat in de eerste zinnen van de inleiding van Torrance: „De catechismussen brengen de christelijke leer naar voren in directe verbinding met de missie, het leven en de groei van de kerk van alle eeuwen. Ze hebben als doel om een begrijpelijke samenvatting te zijn van het Evangelie van Jezus Christus in de context van de volle raad van God en van heel het leven van het volk van God.”

De eerste reden om zo veel catechismussen te schrijven, is dus dat ze heel het volk van God moeten dienen. Dat betekent in ieder geval catechismussen voor beginnende, voortgezette en gevorderde leerlingen. Er waren eenvoudige catechismussen voor heel jonge kinderen, diepgaandere voor degenen die werden toegelaten tot het heilig avondmaal en moeilijke voor volwassenen en ambtsdragers.

Nieuwe dwalingen

Een tweede reden is dat catechismussen altijd verband hielden met de missie van de kerk. Dat is verrassend. Wij denken bij catechese vaak alleen aan een vorm van onderwijs voor christenen. Dat is het ook, maar noodzakelijkerwijs moeten catechismussen altijd selectief zijn. En als je de tijd neemt om veel catechismussen te lezen, wordt heel duidelijk dat elke catechismus probeert een dam op te werpen tegen de overheersende theologische dwalingen in de cultuur van die tijd.

Voor de puritein Richard Baxter (1615-1691) en anderen uit zijn tijd was catechese niet slechts onderwijs voor gelovigen, maar ook een middel voor evangelisatie. Daarom waren er altijd weer nieuwe catechismussen nodig. Het ging er niet om om te wrikken aan de hoofdzaken van de christelijke leer, maar om de leer zo over te brengen dat mensen toegerust waren om zich af te keren van hun afgoden en om de dwalingen van hun tijd te kunnen weerleggen.

Altijd als de kerk door een periode van reformatie ging, was er een herleving van de catechese. Als we willen dat gemeenteleden in onze tijd een heilig leven leiden te midden van een postchristelijke en antichristelijke cultuur, zullen we nieuwe catechismussen moeten schrijven die zijn toegesneden op hun situatie en die gemeenteleden toerusten om christelijk te leven in deze wereld.

Te lang

We zullen daarbij onder ogen moeten zien dat zelfs de ‘korte’ catechismussen van vroeger, zoals de Korte Catechismus van Westminster (1648) en de Heidelbergse Catechismus (1563), te lang zijn voor de gemiddelde hedendaagse volwassene om uit het hoofd te leren. Zelfs in reformatorische kerken waar ze gelden als officiële norm, zijn er maar enkelen die ze zich echt eigen gemaakt hebben.

Een van de redenen om nieuwe catechismussen te ontwikkelen van gemiddeld niveau, zoals de New City Catechism, is om de kloof te overbruggen tussen catechismussen voor kinderen en de langere en uitgebreidere oudere catechismussen. De New City Catechism is kort: 52 vragen en antwoorden, voor elke week van het jaar één. Ze zijn gebaseerd op Calvijns Catechismus van Genève, op de Westminster Catechismus en misschien nog wel het meest op de Heidelberger. In ieder geval krijgen de mensen een behoorlijke dosis van elk daarvan. Zo worden ze ingewijd in de praktijk van de catechese en krijgen ze de smaak te pakken om dieper te graven. De New City Catechism kan door kerkleiders als brug gebruikt worden naar de oudere en uitgebreidere catechismussen van hun respectievelijke denominaties.

John H. Westerhoff, die een boek over de geschiedenis van de catechese heeft samengesteld, beweert dat we midden in een historische periode van verandering zitten die net zo belangrijk is als de ver­anderingen in de eerste, de vierde en de zestiende eeuw. Dat waren allemaal tijden waarin nieuwe catechismussen geschreven werden. Hij concludeert dat het nu opnieuw tijd voor catechese is. Ik denk dat hij gelijk heeft.

De auteur is predikant van Redeemer Presbyterian Church in New York en initiatiefnemer van de New City Catechism.