Commissie-Stelwagen krijgt definitief geen vervolg
Het moderamen van de Nederlandse Hervormde Kerk is niet van plan om de commissie-Stelwagen (de zogenaamde antibreukcommissie) voort te zetten. Dat stelde dr. B. Plaisier vrijdag op de hervormde synode tijdens zijn mededelingen over Samen op Weg.
Deze commissie was ingesteld voor het traject vóór het verenigingsbesluit, zei dr. Plaisier. „Dat is nu voorbij, omdat de kerkorde, ordinanties en overgangsregelingen zijn aangenomen. Het antwoord is nu aan de ambtelijke vergaderingen, die hun consideraties mogen geven.”
Het moderamen wil wel de gesprekken met de Gereformeerde Bond, het Comité tot behoud van de Nederlandse Hervormde Kerk en het Gekrookte Riet voortzetten. Deze drie organisaties hebben begin september het moderamen van de Hervormde Kerk een brief geschreven, waarin zij een klemmend beroep deden om de gesprekken binnen de commissie-Stelwagen voort te zetten. Het breed moderamen is daarop ingegaan en heeft de drie voor een vergadering van 10 oktober uitgenodigd. Alleen de Gereformeerde Bond heeft tot nu toe positief gereageerd. Ds. R. van Kooten, lid van het bestuur van het Comité, zegt desgevraagd dat de brief inhoudelijk te weinig biedt om serieus op in te gaan. „De kaders zijn dezelfde gebleven.” Ook het Gekrookte Riet zal niemand afvaardigen.
Dr. Plaisier maakte melding van een brief van hervormd-gereformeerde ambtsdragers aan de lutherse synode, die vorige week zaterdag vergaderde, waarin zij de lutherse inbreng in het SoW-proces „van groot gewicht” noemen. Tussen luthersen en calvinisten zijn er onderlinge verschillen die weliswaar niet gering en soms pijnlijk zijn, maar ze mogen niet kerkscheidend zijn, aldus de brief, die onder meer is ondertekend door ds. A. Romein en ds. P. L. de Jong.
In de Evangelisch-Lutherse Kerk bestaan nog veel reserves en zorgen over de komende fusie. Dit blijkt uit de reacties van de lutherse gemeenten op het komende fusiebesluit. Driekwart van de 56 gemeenten heeft gereageerd. Daarvan sprak ongeveer 70 procent zich uit voor vereniging.
De lutheranen zijn bezorgd over het klimaat in de nieuwe kerk, in het bijzonder door de invloed van de behoudende vleugel in de Nederlandse Hervormde Kerk. Verder vrezen zij inmenging in het eigen kerkelijk leven. Zwaar op de maag van de lutherse synode ligt ook de onzekerheid over de lasten die de gemeenten in het nieuwe systeem krijgen opgelegd. Op dit punt ontbreken nog steeds cijfers, aldus het lutherse synodebestuur.
Dr. Plaisier zei dat tot nu toe vijftig gemeenten de zogeheten ”verklaring” (of ”handreiking”) aan het moderamen hebben ingestuurd. Deze verklaring spreekt uit dat de gemeente zich alleen gebonden acht aan het gereformeerde belijden.
Ds. G. de Fijter (Kampen) voerde een pleidooi voor het instellen van een „prenatale” commissie van bijzondere zorg. Hij constateert dat de taal bij de tegenstanders van SoW steeds dreigender wordt. Hij was „geschokt” door het recent geopende meldpunt van het Comité en de taal tijdens de ambtsdragersvergadering van het Gekrookte Riet vorige week, waar gezegd werd dat men zich niet laat „intimideren door synodale druk” en dat „trouwe zonen van de vaderlandse kerk worden weggezonden.” „Door dit taalgebruik wordt de verwarring steeds groter. Laten we al deze mensen een toegestoken hand geven. Veel kerkleden is het volstrekt onduidelijk welke weg zij te gaan hebben en aan welke voorgangers zij geloof moeten hechten. Voorkomen is beter dan genezen.” Die commissie zou per 1 februari 2004 opgeheven kunnen worden, omdat dan de commissie van bijzondere zorg actief wordt.
Vanuit het moderamen werd hier negatief op gereageerd. Een dergelijke commissie zou de nu op gang gekomen consideraties van ambtelijke vergaderingen doorkruisen. De gesprekken worden nu vanuit het moderamen gevoerd, waarbij ook de visitator-generaal, ds. J. Stelwagen, betrokken is. Synodepreses ds. A. W. van der Plas zei het te betreuren dat men het soms doet voorkomen dat een plaatselijke kerkenraad inzake de SoW-fusie een besluit kan nemen namens de gehele gemeente. „In het hervormde kerkrecht geldt de gereformeerde kerkorde niet. Wie dat laatste suggereert, zet mensen op het verkeerde been. Ik wil ernstig voor deze situatie waarschuwen.”
Het gevaar van een dreigende scheuring wordt steeds reëler. Dr. Plaisier wees op een zinsnede in een brief van de Gereformeerde Bond die melding maakt van het feit dat er al kerkenraden zijn die apart vergaderen. Hij vroeg zich af „hoe gemeenschappelijk we eigenlijk zijn”, wijzend op het feit dat vrijdagmorgen enkele synodeleden niet deelnamen aan het avondmaal voorafgaande aan de synodevergadering.
Ds. R. van Kooten, hervormd predikant te Soest, betreurt het dat het moderamen de gesprekken nu formeel insnoert. Hij viel ook over opmerkingen dat het Comité „niet zou willen.” „Er is een groot verschil tussen een uiterste poging en een uiterst aanbod.”
Ds. W. van den Brink (Heteren) vroeg zich af waarom dr. Plaisier in zijn mededelingen over Samen op Weg niet de brief van de groep rond ds. A. Goedvree (Haaften) heeft genoemd, die deze week in de publiciteit is gekomen. Dr. Plaisier antwoordde dat deze groep niet de moeite heeft genomen de brief aan de synodeleden te sturen. „Wij hebben als moderamen deze brief niet ontvangen. De groep heeft de brief direct aan 350 hervormde kerkenraden gestuurd met de oproep om de verklaring aan de synode te sturen. Dat laat zien op welk niveau de discussie zich nu afspeelt.”
