Kerk in Colombia streeft naar verzoening
UTRECHT – Colombia is verscheurd door geweld en drugs en heeft verzoening nodig. Kerken in het Zuid-Amerikaanse land zien het als hun taak de dialoog op te starten. De Colombiaanse theoloog dr. Edgar Antonio López en de Nederlandse theoloog dr. Henk Vijver werken bij zo’n oecumenisch project in Colombia. Dr. López: „We onderzoeken theologische en Bijbelse opvattingen over verzoening.” Dr. Vijver: „Maar het blijft geen theorie. We gaan ook met mensen in gesprek.”
Het oecumenische verzoeningsproject is opgestart door mennonieten in Colombia, die een lange traditie van geweldloosheid kennen. Protestantse kerken in Colombia doen mee, evenals hulporganisaties en de Javeriaanse Universiteit. De rooms-katholieke dr. López is werkzaam bij de faculteit theologie van die universiteit. Dr. Vijver werkt sinds begin dit jaar namens Kerk in Actie, de diaconale organisatie van de Protestantse Kerk in Nederland, in Colombia. Beiden zijn nu in Nederland om te doceren –zoals aan de Vrije Universiteit in Amsterdam– en om presentaties te geven over hun werk. Kerk in Actie wil verschillende kerkelijke groepen bij het project betrekken, zoals jongeren en vrouwen. Vrouwen zijn vaak de motor bij verzoening, heeft dr. Vijver in Colombia gemerkt.
Momenteel zijn er vredesbesprekingen in Cuba tussen de linkse terreurgroep FARC en de Colombiaanse regering. Zowel dr. López als dr. Vijver koestert de hoop dat de besprekingen in Cuba het land verder zullen helpen. Dr. Vijver heeft nog wel zijn bedenkingen. „De FARC is nu erg zwak, dus ze moet wel overleggen. Maar ik geloof absoluut niet in de goede intenties van de rebellenbeweging.”
Volgens dr. López is er in tien jaar in Colombia veel veranderd. „De overheid is sterker geworden, en onder de bevolking, de FARC en de paramilitaire groepen leeft steeds meer het idee dat geweld niet de goede weg is. Kopstukken van de FARC zijn gedood. De generatiewisseling geeft hoop. Het is een goed moment om de oorlog te laten varen en samen te werken. We zijn zelf de sleutel tot succes.”
De gewapende FARC, die met behulp van de bevolking een socialistische staat in Colombia wilde vestigen, bestaat al sinds de Koude Oorlog, legt dr. López uit. De Colombiaanse regering kon geen eerlijke verdeling van land en goederen bewerkstelligen, en de verschillen tussen rijk en arm rezen de pan uit. In een poging vrede te brengen, werd de machtshandhaving deels toegewezen aan de FARC. Door de bloedbaden die daarop volgden, gingen andere bevolkingsgroepen –zoals de rijken– zich verdedigen met behulp van paramilitaire groepen. „Het gaat al lang niet meer om ideologie, maar om geld en drugs. Het werd een oorlog tegen de eigen bevolking. Vijf miljoen Colombianen zijn op de vlucht geslagen voor het geweld en jaarlijks worden er 30.000 mensen gedood.”
In de gesprekken die via het interkerkelijk verzoeningsproject worden gevoerd, merken de twee hoe schrijnend de situatie is. „We hebben een vrouw leren kennen die haar man en twee zoons heeft verloren”, zegt dr. Vijver. „De zoons zijn doodgemarteld, zo’n vijftien jaar geleden. Ze zei: „Alles wat ik nodig heb, zit in mijn naam.” Ze heet Consuelo, wat troost betekent.”
Tijdens de bijeenkomsten worden Bijbelstudies gehouden of andere bronnen van de christelijke traditie geraadpleegd. Ook worden grote schrijvers als Laura Restrepo, Héctor Abad of Juan Gabriel Vásquez gelezen, die zich diepgaand met het thema geweld en vrede hebben beziggehouden.
Aan de hand van de Bijbel leren mensen verdriet en emoties te benoemen en een plaats te geven. Want de Bijbel is vol van conflicten, aldus dr. Vijver. „En van pogingen die te overwinnen. Denk maar aan Kaïn en Abel, of David en Absalom.”
Dr. López wijst op de discipelen. „Jezus was gekruisigd en de discipelen rouwden om het verlies. Later probeerden ze het lichaam van Jezus, dat ze hadden begraven, weer te vinden. Dat is tekenend. Je hebt liefgehad en je hebt verloren, maar het leven gaat verder met hoop.”
