Ze krijgen de prijs voor hun onderzoek naar de manier waarop allerlei zaken in de economie worden ‘gematcht’, bijvoorbeeld welke arbeider welke baan krijgt. Of welke studenten naar welke school gaan.

Een van de basisprincipes van de economie is de wet van vraag en aanbod: is ergens veel vraag naar, dan wordt het schaars en duur. In sommige situaties leidt het blind volgen van die economische ’wet’ tot (ethische) problemen. Zo zou voor goede scholen of organen enorm veel geld moeten worden neergeteld. Het was de vraag hoe de economie in dit soort situaties werkt.

Shapley ontwikkelde in de jaren 60 met een collega een algoritme waarmee kon worden berekend hoe goederen en diensten in theorie in complexe situaties kunnen worden verdeeld. Roth ontdekte in de jaren 80 dat ook in de werkelijkheid met dit algoritme aardig kan worden berekend hoe goederen en diensten worden verdeeld.

Op basis van het werk van Shapley en Roth kunnen verdelingsproblemen in de maatschappij worden opgelost. Zo kunnen met dank aan het onderzoek van Shapley en Roth betere ‘matches’ worden gemaakt tussen leerlingen en de middelbare school van hun keuze. Hun economische modellen kunnen zelfs dokters helpen om donororganen onder patiënten te verdelen.

De Nobelprijs voor de Economie ging vorig jaar naar de Amerikanen Thomas Sargent en Christopher Sims „voor hun empirisch onderzoek naar oorzaak en gevolg in de macro-economie”. De Nobelprijs voor de Economie behoort niet tot de ‘klassieke’ prijzen die grondlegger Alfred Nobel (1833-1896) had voorzien. De prijs wordt sinds 1968 uitgereikt. Tot dusver gingen vrijwel steeds Amerikaanse economen ermee aan de haal. Eén keer won een Nederlander: Jan Tinbergen in 1969.

De winnaars ontvangen in december een medaille en een bedrag van 8 miljoen Zweedse kronen (ongeveer 930.000 euro). Dat bedrag moeten ze delen.

Nobelprijs Economie afgelopen 10 jaar

STOCKHOLM (ANP) – Een overzicht van de winnaars de afgelopen 10 jaar:

2012: De Amerikanen Alvin Roth en Lloyd Shapley voor hun onderzoek naar de manier waarop allerlei zaken in de economie worden ‘gematcht’.

2011: Thomas Sargent en Christopher Sims voor hun onderzoek naar de wisselwerking tussen overheidsbeleid en macro-economie

2010: Peter Diamond, Dale Mortensen en Christopher Pissarides voor hun werk aan een arbeidsmarktmodel.

2009: Elinor Ostrom „voor haar analyse van economisch bestuur, vooral in het publieke veld”. Oliver Williamson „voor zijn analyse van economisch bestuur, vooral waar het gaat om de grenzen van bedrijven”.

2008: Amerikaan Paul Krugman voor zijn bijdrage aan theorieën die nieuw licht werpen op internationale handel, schaalvergroting en de ontwikkeling van productielijnen in bepaalde landen, de zogenoemde ‘economie van de omvang’ (‘economics of scale’).

2007: Leonid Hurwicz, Eric Maskin en Roger Myerson (VS) voor de ontwikkeling van een theorie die ervoor zorgt dat markten zo efficiënt mogelijk functioneren. Hurwicz was met 90 jaar de oudste Nobelprijswinnaar ooit.

2006: Amerikaan Edmund Phelps, voor zijn verdieping van het begrip van de verhouding tussen kortetermijn- en langetermijneffecten van economisch beleid. Hij nuanceerde het zogeheten Philipscurve-model uit de jaren 50.

2005: Amerikaan Thomas Schelling en Israëliër Robert Aumann, omdat ze via analyses van de speltheorie conflicten en samenwerking inzichtelijk hebben gemaakt.

2004: Noor Finn Kydland en Amerikaan Edward Prescott voor hun verdiensten op het gebied van onderzoek naar macro-economie.

2003: Amerikaan Robert Engle en Brit Clive Granger voor hun analyses van chronologisch verschijnende gegevens in de economie.