„Debat zinvol als valkuilen worden vermeden”
HILVERSUM (ANP) – De verkiezingsdebatten die deze dagen veelvuldig op radio en tv zijn te volgen, kunnen zeker waardevol zijn als ze goed zijn georganiseerd. Dat is het geval als de kiezer inhoudelijk verder wordt geholpen bij het bepalen van zijn stem en niet louter hoeft af te gaan op het beeld dat de lijsttrekkers bij hem oproepen.
Dat zei directeur Roderik van Grieken van het Nederlands Debat Instituut dinsdag in de aanloop naar een nieuwe dag waarop politici op verschillende podia verbaal de strijd aangaan. Het maandag op Radio 1 gehouden NOS-verkiezingsdebat vond Van Grieken een goed debat. Maar over het algemeen is de kwaliteit van de discussies voorafgaand aan de verkiezingen zeer matig, stelt hij.
Waar het volgens hem aan schort, is dat de meningsverschillen tussen de politici onvoldoende naar voren komen. „Duidelijke standpunten krijg je door het onderwerp beperkt te houden en een concrete stelling of vraag voor te leggen”, aldus Van Grieken. „Dus niet: Wat wilt u met de EU? Maar bijvoorbeeld: Moet de EU meer bevoegdheden krijgen?”
Verder dient het debatproces eerlijk te verlopen. „Iedereen moet in elk geval zonder interrupties zijn standpunt kunnen uitleggen. Al is het maar in 1 minuut. Vervolgens is het aan de tegenstander om uit te leggen wat hem of haar daaraan niet bevalt.”
Zoiets vergt ook een objectieve, eerlijke debatleider. Iemand die alle deelnemers evenveel spreektijd geeft en er zich vooral niet mee bemoeit, vervolgt de specialist. „Laatst kreeg Emile Roemer bij het begin te horen dat hij het in het vorige debat niet zo goed had gedaan, met daarbij de vraag hoe hij dacht het nu beter te doen. Dat mag niet, want dan wordt de debatleider een scheidsrechter die gaat meevoetballen.”
Wat hem ook stoort is het amusementselement dat in een debat wordt gestopt. Zoals die keer dat de lijsttrekkers hun vakantiefoto’s mochten laten zien. „Ongelooflijk.” Ook applaus in de zaal of publiek dat op de achtergrond in beeld nee zit te schudden, vindt hij afleiden.
Van Grieken: „Maar bovenal is het zaak het onderwerp niet te breed te maken. Het thema ‘wonen en werken’ in 7 minuten willen behandelen, is vragen om chaos. Discussies over het eigen risico en eigen bijdrage in de zorg, daar kan 90 procent van de kijkers niks mee. Op de bank met nootjes en bier valt dat niet goed te bevatten.”
Volgens de directeur, wiens instituut de debatcultuur in ons land op een hoger niveau wil tillen, hebben radio- en tv-debatten een enorm effect op de peilingen en de uiteindelijke verkiezingen. „Dat zie je direct terug. Reden genoeg voor de organisatoren om de gesprekken goed voor te bereiden.”