Het onderwerp staat hoog op de agenda van de media na recente uitlatingen hierover van de Amerikaanse senator Todd Akin en SGP-fractieleider Van der Staaij.

Wat is het beeld dat naar voren komt uit diverse studies?

Gevarieerd. De laagste kans op zwangerschap na verkrachting die genoemd wordt, is 0,6 procent. Dat percentage is afkomstig uit het boek ”Abortion, politics, morality and the constitution” van dr. Stephen Krason, verschenen in 1984. Krason citeert daarin diverse onderzoeken, waaronder deze studie onder bijna 2200 slachtoffers van verkrachting.

Twee kleinschaliger studies spreken echter over een hoger risico. Een onderzoek van Melisa Holmes uit 1996 onder 413 vrouwen in de leeftijd van 12 tot 45 jaar komt uit op een percentage van 4,6 (twintig vrouwen).

Het Nederlandse instituut RutgersWPF komt in een onderzoek onder 449 verkrachte vrouwen, gepubliceerd in 2009, uit op 6,9 procent (31 zwangerschappen). Een Amerikaans onderzoek uit 2000 komt zelfs uit op 7,5 procent.

Klopt het dat een vrouw tijdens een verkrachting een soort beschermingsmechanisme heeft tegen zwangerschap?

Nee, de gangbare medische opvatting is dat de kans op zwangerschap even groot is als bij elke willekeurige gemeenschap zonder anticonceptie. Die kans is gemiddeld 3,1 procent, zo becijfert onderzoeker A. J. Wilcox in 2001. Uiteraard is de mogelijkheid van zwangerschap bij vrouwen afhankelijk van het moment van verkrachting en de menstruele cyclus. Alleen op de vruchtbare dagen is er een kans op zwangerschap. Ook de leeftijd speelt een rol. Bij jonge vrouwen –en juist die categorie is het meest slachtoffer van verkrachting– is de vruchtbaarheid groter dan bij oudere vrouwen.

Waar komt de theorie vandaan dat een vrouw een beschermingsmechanisme zou hebben tegen zwangerschap na verkrachting?

Die theorie is gebaseerd op de aanname dat de stress waarmee de verkrachting gepaard gaat de kans op zwangerschap verkleint. De theorie gaat echter mank. Weliswaar verkleint stress de kans op zwangerschap, maar dat is vooral het geval bij chronische fysieke en psychische stress, aldus de Amerikaanse gynaecoloog dr. Sharon Phelan recent op CNN.

Zijn er andere factoren die de kans op zwangerschap verkleinen?

Ja. Verkrachters hebben ook last van stress. Daardoor komt het geregeld niet tot een zaadlozing. Mogelijk is er ook een hoger risico op een miskraam vanwege stress. Uit het RutgersWPF-onderzoek bleek dat 23 procent van de zwangerschappen na verkrachting eindigde in een miskraam.

Maar is de kans op zwangerschap na verkrachting nu klein of groot?

De kans op zwangerschap lijkt na verkrachting ongeveer gelijk aan de mogelijkheid zwanger te raken na een willekeurige seksuele gemeenschap. En die kans is relatief klein. Mogelijk ligt de kans iets hoger, omdat het bij verkrachting vaker gaat om jonge vrouwen. Bij de hoogst gevonden percentages leidt een op de vijftien verkrachtingen tot een zwangerschap.